Μηνιγγίτιδα

Η μηνιγγίτιδα είναι μια φλεγμονή που εντοπίζεται στις μήνιγγες (δηλ. στις μεμβράνες που περιβάλλουν τον εγκέφαλο) καθώς και το υγρό που βρίσκεται μεταξύ αυτών και που καλείται εγκεφαλονωτιαίο υγρό.
Ανάλογα με την ταχύτητα με την οποία εξελίσσονται οι μηνιγγίτιδες διακρίνονται σεοξείες, χρόνιες και κεραυνοβόλες.

Τα αίτια που προκαλουν τις μηνιγγίτιδες είναι πολλά, όμως συνηθέστερα αυτές οφείλονται σε ιούς ή βακτήρια. Οι ιογενείς μηνιγγίτιδες προκαλούνται από μια μεγάλη ποικιλία ιών. Παρουσιάζονται κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες, όπου υπάρχει έξαρση των ιογενών λοιμώξεων και κατά κανόνα έχουν καλή πρόγνωση. Αντίθετα, οι βακτηριακές μηνιγγίτιδες είναι πολύ πιο βαρειές, έχουν πολύ πιο σοβαρή πρόγνωση και είναι αυτές που προκαλούν τη μεγαλύτερη ανησυχία και τον τρόμο στον κόσμο και αυτό γιατί μερικές φορές μπορούν να πάρουν επιδημική μορφή. 

Η συχνότητα εμφάνισης της μηνιγγίτιδας στο γενικό πληθυσμό δεν είναι πάρα πολύ μεγάλη, αφού υπολογίζεται σε 3-6 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού ανά έτους.

Ποιά μικρόβια προκαλούν τη μηνιγγίτιδα

Τα μικρόβια που προκαλούν τις βακτηριακές μηνιγγίτιδες διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και την γενική κατάσταση της υγείας του ατόμου. Στη συντριπτική όμως πλειοψηφία, τρία είναι τα μικρόβια που ευθύνονται για την πρόκληση των μηνιγγιτίδων ήτοι ο Αιμόφιλος της γρίπης, ο Μηνιγγιτιδόκοκκος και ο Πνευμονιόκοκκος. Τα τρία αυτά μικρόβια ευθύνονται για πάνω από το 80% των περιπτώσεων βακτηριακής μηνιγγίτιδας. Ιδιαίτερα ο Αιμόφιλος της γρίπης από μόνος του ευθύνεται για το 50% των περιπτώσεων.

Ο Αιμόφιλος της γρίπης προκαλεί συχνότερα μηνιγγίτιδα σε βρέφη και παιδιά ηλικίας μικρότερης των 5 ετών. Ο Μηνιγγιτιδόκοκκος προκαλεί μηνιγγίτιδα σε μεγαλύτερα παιδιά και σε ενήλικες και είναι αυτός που δημιουργεί τον μεγαλύτερο πανικό στον κόσμο, λόγω του ότι μπορεί να προκαλέσει μικροεπιδημίες. Συνήθως τα κρούσματα μηνιγγίτιδας σε σχολεία ή στρατώνες που συχνά αναφέρονται στις ειδήσεις κατά τους χειμερινούς μήνες οφείλονται στον Μηνιγγιτιδόκοκκο.

Και τα τρία μικρόβια που αναφέρθηκαν πιο πάνω σαν συνηθέστερα αίτια μηνιγγίτιδας φιλοξενούνται συχνά στο ρινοφάρυγγα υγειών κατά τα άλλα ατόμων χωρίς να προκαλούν κανένα απολύτως ενόχλημα. Το 2-5% του υγειούς πληθυσμού φιλοξενεί τον Μηνιγγιτιδόκοκκο στο ρινοφάρυγγά του. Το ποσοστό αυτό της υγειούς μικροβιοφορίας αυξάνεται σε 40-80% κατά τους χειμερινούς μήνες, ιδιαίτερα τους τελευταίους και τις αρχές της Άνοιξης.

Πώς μεταδίδεται η μηνιγγίτιδα

Η μετάδοση της μηνιγγίτιδας γίνεται με τα σταγονίδια που εκπέμπουν οι υγιείς μικροβιοφορείς. Τα μικρόβια από το ρινοφάρυγγα μπαίνουν στο αίμα και μέσω της κυκλοφορίας του αίματος φθάνουν στους μήνιγγες. Σπανιότερα η μηνιγγίτιδα μπορεί να προκληθεί από μεταφορά των μικροβίων από παρακείμενες λοιμώξεις, όπως π.χ. από ωτίτιδες.

Πώς εκδηλώνεται η μηνιγγίτιδα

Οι κλινικές εκδηλώσεις που προκαλούν οι μηνιγγίτιδες ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, το είδος του μικροβίου και τη γενική κατάσταση του ασθενούς. Έτσι στα νεογνά και στα βρέφη η συμπτωματολογία είναι πολύ άτυπη και ασαφής δημιουργώντας συχνά τεράστια διαγνωστικά προβλήματα. Στα μεγαλύτερα παιδιά και στους ενήλικες η νόσος συνήθως εκδηλώνεται αιφνίδια με υψηλό πυρετό, ευερεθιστότητα, πονοκέφαλο και εμετούς, που συνήθως δεν συνοδεύονται από ναυτία. Αν η νόσος δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα τότε μπορεί να εμφανισθεί θόλωση της συνείδησης και κώμα. Συχνά το πάσχον άτομο παρουσιάζει δυσκαμψία του αυχένα, ενώ σπανιότερα μπορεί να παρουσιάσει δερματικό εξάνθημα, που συνήθως υποδηλώνει και βαρύτερη μορφή της νόσου.

Η θεραπεία της μηνιγγίτιδας πρέπει να γίνεται πάντοτε στο νοσοκομείο με τη χορήγηση των κατάλληλων αντιβιοτικών. Όσο νωρίτερα αρχίσει η θεραπεία τόσο καλύτερη είναι και η έκβαση της νόσου.

Προφύλαξη από τη μηνιγγίτιδα και η αλήθεια για τα εμβόλια

Ο κίνδυνος εμφάνισης μηνιγγίτιδας σε άτομα που ήλθαν σε επαφή με ασθενή που έπασχε από μηνιγγίτιδα από Μηνιγγιτιδόκοκκο είναι 500-800 φορές μεγαλύτερος απ' ότι είναι στο γενικό πληθυσμό. Αυτό επιβάλλει την άμεση χορήγηση προφυλακτικής αντιβίωσης με ριφαμπικίνη σ' όλα τα άτομα που ήλθαν σε στενή επαφή με τον πάσχοντα.

Η πρόληψη της μηνιγγίτιδας από Αιμόφιλο της γρίπης σήμερα γίνεται με τη χορήγηση του ειδικού εμβολίου που χορηγείται κατά τους πρώτους μήνες της ζωής του βρέφους. Το εμβόλιο κατά του Αιμοφίλου άρχισε να εφαρμόζεται την τελευταία δεκαετία και στο χρονικό αυτό διάστημα έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματικό στην πρόληψη όχι μόνο της μηνιγγίτιδας αλλά και άλλων σοβαρών και λίαν επικινδύνων λοιμώξεων που προκαλούνται από τον Αιμόφιλο κατά τα πρώτα έτη της ζωής ενός παιδιού π.χ. επιγλωττίτις.

Παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα το εμβόλιο αυτό έχει αποδειχθεί και αποτελεσματικό και ασφαλές, εντούτοις πρόσφατα δημιουργήθηκε κάποιος θόρυβος που σχετίζεται με το κατά πόσο τα εμβόλια αυτά θα μπορούσαν να γίνουν αιτία μετάδοσης της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας γνωστής και σαν νόσου των τρελλών αγελάδων. Το ερώτημα αυτό τέθηκε επειδή για την παρασκευή του εμβολίου χρησιμοποιούνται ιστοί βοοειδών. Τέτοιος κίνδυνος όμως δεν φαίνεται να υπάρχει, γιατί τα ζώα γενικά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή όλων των εμβολίων (και όχι μόνο του Αιμοφίλου) εκτρέφονται ειδικά γι' αυτό το λόγο, διατηρούνται υπο αυστηρές υγειονομικές συνθήκες και βρίσκονται υπο συνεχή κτηνιατρική παρακολούθηση. Άλλωστε αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο τόσο ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Φαρμακευτικών Προϊόντων (CPMP) καθώς και ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων της χώρας μας (ΕΟΦ) πιστοποίησαν τον ασφαλή τρόπο παραγωγής των εμβολίων αυτών.

Εμβόλιο επίσης έχει παρασκευασθεί και ήδη χρησιμοποιείται με πάρα πολύ καλά αποτελέσματα και για τον μηνιγγιτιδόκοκκο. Σε πολλές χώρες ήδη το εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου έχει χαρακτηρισθεί απαραίτητο και έχει ενταχθεί στα υποχρεωτικά εμβόλια που πρέπει να γίνονται στην παιδική ηλικία.iatronet.gr