Ανίατες μορφές καρκίνου του στόματος προκαλεί το τσιγάρο

Το κάπνισμα είναι εκ των βασικών αιτιών για τους μη ιάσιμους καρκίνους του στόματος, του φάρυγγά και του λάρυγγα, αφού το τσιγάρο περιέχει έως και 60 καρκινογόνες ουσίες, σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Στοματικής Υγείας (12/9).Σύμφωνα με στοιχεία του Συμβουλίου Ευρωπαίων Οδοντιάτρων (CED) το οποίο εκπροσωπεί περισσότερους από 340.000 οδοντιάτρους από 32 εθνικούς οδοντιατρικούς συλλόγους από 30 ευρωπαϊκές χώρες, ο κύκλος ζωής ενός καπνιστή συντομεύεται κατά περίπου 5 λεπτά για κάθε τσιγάρο που καπνίζει ή αλλιώς μειώνεται η ζωή του κατά 10-15 χρόνια.

Εξάλλου είναι ευρέως γνωστό ότι, οκτώμισι εκατομμύρια χρόνια ζωής χάνονται κάθε χρόνο παγκοσμίως εξαιτίας των επιπτώσεων του καπνού. Τα χρόνια αυτά αντιστοιχούν σε 700.000 ανθρώπους που χάνουν την ζωή τους από τον καπνό. Η χρήση του είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος σήμερα στη δημόσια υγεία.  

Κατά την διάρκεια συνέντευξης τύπου που παραχώρησε ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Αττικής με την ευκαιρία της Ευρωπαϊκής Ημέρας Στοματικής Υγείας, στις 12 Σεπτεμβρίου 2013 με κεντρικό θέμα  «Στοματική υγεία και κάπνισμα», επισημάνθηκε ότι τα έξοδα του καπνίσματος ανέρχονται στην Ευρώπη στα 25,3 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, ενώ το κοινωνικό κόστος από την απώλεια παραγωγικότητας ανέρχεται στα 8,3 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο.

Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις του καπνίσματος στη στοματική κοιλότητα είναι o καρκίνος του στόματος και οι προκαρκινικές διαταραχές, η αυξημένη σοβαρότητα και η έκταση των νόσων  του περιοδοντίου και η κακή επούλωση τραυμάτων.

Σύμφωνα με την καθηγήτρια Στοματολογίας, Αλεξάνδρα Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου, ενώ ορισμένες στοματικές βλάβες που σχετίζονται με το κάπνισμα είναι αθώες και αναστρέψιμες,(νικοτινική στοματίτιδα, μελάγχρωση ούλων, τριχωτή γλώσσα κ.λπ.) άλλες όπως οι προκαρκινικές (δυνητικά κακοήθεις) βλάβες και ο καρκίνος του στόματος έχουν σοβαρή πρόγνωση και μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς.

Η λευκοπλακία είναι η συχνότερη βλάβη του στόματος που έχει το δυναμικό να εξελιχθεί σε καρκίνο (προκαρκινική) και  80%-90% των ασθενών με λευκοπλακία είναι καπνιστές, ενώ ο κίνδυνος εμφάνισής της είναι 6-10 φορές μεγαλύτερος σε καπνιστές συγκριτικά με μη καπνιστές. Η λευκοπλακία σε καπνιστές αναπτύσσεται συνήθως στο έδαφος του στόματος, θέση υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να οδηγήσει κατά 50% σε υποχώρηση ή και πλήρη εξαφάνιση της λευκοπλακίας σε ορισμένες περιπτώσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, ο καρκίνος του στόματος μαζί με τον καρκίνο του φάρυγγα και του λάρυγγα αντιπροσωπεύει την 6^η συχνότερη μορφή  καρκίνου στον άνθρωπο και έχει σοβαρή πρόγνωση με ποσοστό 5ετούς επιβίωσης 40%-50%. Είναι τεκμηριωμένο ότι η νικοτίνη και παράγωγα της καύσης καπνού οδηγούν στην ανάπτυξη καρκίνου του στοματικού βλεννογόνου. Άνω του 80% των ασθενών με στοματικό καρκίνο είναι καπνιστές, ενώ ο κίνδυνος εμφάνισής του είναι 10-15 φορές μεγαλύτερος σε καπνιστές συγκριτικά με μη καπνιστές και βαίνει αυξανόμενος ανάλογα με την ημερήσια κατανάλωση καπνού τη χρονική διάρκεια της καπνιστικής συνήθειας σε συνδυασμό με την υπερβολική χρήση οινοπνεύματος. Ο κίνδυνος επίσης ανάπτυξης δεύτερου πρωτοπαθούς καρκίνου στο ανώτερο αναπνευστικό ή  γαστρεντερικό σύστημα είναι 2-6 φορές μεγαλύτερος σε ασθενείς με καρκίνο του στόματος που συνεχίζουν την καπνιστική τους συνήθεια. Η διακοπή του καπνίσματος πάνω από 10 χρόνια μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του στόματος στο ήμισυ.

Περιοδοντίτιδα, η νόσος των καπνιστών
Ο Σπύρος Βασιλόπουλος, λέκτορας Περιοδοντολογίας στην Οδοντιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, συμπληρώνει ότι τo κάπνισμα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση περιοδοντικής νόσου (ΠΝ). Μελέτες αναφέρουν 2-6 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης προχωρημένης περιοδοντικής νόσου σε καπνιστές. Η νικοτίνη και άλλα παράγωγα του καπνού επηρεάζουν την άμυνα του οργανισμού (φλεγμονώδη και ειδική ανοσιακή απάντηση) στα περιοδοντοπαθογόνα μικρόβια. Επίσης διαταράσσουν την επούλωση των περιοδοντικών ιστών μετά από συντηρητική ή χειρουργική θεραπευτική παρέμβαση. Η δράση του καπνού στο περιοδόντιο είναι αντιστρεπτή και κατά συνέπεια η εφαρμογή προγραμμάτων διακοπής του στο οδοντιατρείο είναι προφανής.

Τσιγάρο: Ο εχθρός των εμφυτευμάτων
Ο Γιάννης Καρούσης, επίκουρος καθηγητής Περιοδοντολογίας στην Οδοντιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, επισημαίνει ότι αν και τα οδοντικά εμφυτεύματα (εφαρμόζονται για την αποκατάσταση της νωδότητας, της έλλειψης δηλαδή μερικών ή και όλων των δοντιών της φυσικής οδοντοφυϊας ενός ασθενούς) έχουν κλινική αποτελεσματικότητα και υψηλή θεραπευτική επιτυχία, το τσιγάρο αναδεικνύεται σε βασικό παράγοντα απόρριψης των εμφυτευμάτων από τον οργανισμό.

Ως εκ τούτου, το κάπνισμα αποτελεί σημαντικό παράγοντα που πρέπει να εκτιμάται, εφόσον έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να έχει αρνητική επίδραση τόσο στη φάση της οστεοενσωμάτωσης, της περιόδου δηλαδή που το εμφύτευμα ενσωματώνεται στο οστούν της γνάθου, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο της αποτυχίας, όσο και στη μετέπειτα πορεία των εμφυτευμάτων εφόσον αυξάνει τον κίνδυνο των μακροπρόθεσμων αποτυχιών, εκείνων που επέρχονται ορισμένα χρόνια μετά την τοποθέτησή τους.

Επιπλέον, το κάπνισμα έχει φανεί να έχει αρνητική επίδραση στην έκβαση σύνθετων θεραπειών κατά τις οποίες τα εμφυτεύματα τοποθετούνται σε συνδυασμό με οστικά μοσχεύματα για την αύξηση των διαστάσεων της φατνιακής ακρολοφίας, ώστε αυτή να καταστεί ικανή να δεχθεί εμφυτεύματα (οι επεμβάσεις αυτές μπορεί να αφορούν σε καθοδηγούμενη οστική ανάπλαση, ανύψωση του εδάφους του ιγμορείου κ.α.).

Η διακοπή του καπνίσματος έχει φανεί να έχει ευεργετική επίδραση στην οστεοενσωμάτωση και για το λόγο αυτό έχουν διεθνώς εφαρμοστεί πρωτόκολλα περιεγχειρητικής διακοπής και τεχνικές προσέγγισης του θέματος ώστε οι υποψήφιοι για εμφυτεύματα ασθενείς, να ενημερώνονται για τα ευεργετικά επακόλουθα της διακοπής του καπνίσματος όχι μόνο για την επιτυχή έκβαση της θεραπείας με εμφυτεύματα αλλά και για τη γενικότερη υγεία τους.

Ο ρόλος των οδοντιάτρων στην διακοπή του καπνίσματος
Ο πρόεδρος του ΟΣΑ, Αθανάσιος Υφαντής, τονίζει ότι ο οδοντίατρος μπορεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παροχή βοήθειας στους ασθενείς προκειμένου να διακόψουν το κάπνισμα λόγω της δυνατότητας να έρχονται σε επαφή αρκετά συχνά.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Αττικής έχει διοργανώσει σειρά Ημερίδων με θέμα τις επιπτώσεις του καρκίνου του στόματος και έχει εκδώσει ενημερωτικό φυλλάδιο για την διακοπή του καπνίσματος στο οδοντιατρείο.health.in.gr