Τουλάχιστον 1.400 έργα κορυφαίων καλλιτεχνών του προηγούμενου αιώνα περιείχε ο θησαυρός των ναζί που βρέθηκε στο Μόναχο. Οι πίνακες ανήκαν είτε σε συλλέκτες είτε σε γερμανικούς οργανισμούς, όπως δήλωσαν οι ειδικοί σε Συνέντευξη Τύπου και μετέδωσε το βρετανικό πρακτορείο ειδήσεων. Πρόκειται για έργα των Μαρκ Σαγκάλ Ότο Ντιξ, Μαξ Λίμπερμαν, Ανρί Ματίς. Οι εισαγγελείς δήλωσαν πως το ζήτημα της κυριότητας των έργων αυτών είναι ακόμη υπό διερεύνηση. Η συνολική αξία των έργων πάντως υπολογίζεται στο ένα δισεκατομμύριο ευρώ.
Ο Ράινχαρντ Νέμετς, επικεφαλής της Εισαγγελίας του Αουγκσμπουργκ είπε πως τα 121 έργα – κάδρα και τα 1.285 τα οποία δεν είχαν τοποθετηθεί σε κάδρα, βρέθηκαν στο σπίτι του Κορνέλιους Γκούρλιτ στο Μόναχο τον Μάρτιο του 2013. Η έρευνα στο σπίτι του Γκούρλιτ έγινε εξαιτίας ποινικής δίωξης για φοροδιαφυγή που είχε ξεκινήσει εναντίον του. Επίσης παραμένει αδιευκρίνιστο αν έχουν τελεστεί ποινικά αδικήματα καθώς η εισαγγελία θεωρεί πως το νομικό καθεστώς των έργων αυτών είναι περίπλοκο. Οι ερευνητές, είπε, είχαν συγκεκριμένες αποδείξεις πως τουλάχιστον κάποια από τα έργα τα είχαν κατάσχει οι ναζί από τους ιδιοκτήτες τους. Η ειδικός της τέχνης, Μάικι Χόφμαν δήλωσε στο BBC πως μερικοί από τους πίνακες ήταν βρόμικοι αλλά δεν ήταν κατεστραμμένοι. Συνέχισε δε λέγοντας πως “όταν στέκεσαι μπροστά από έργα τα οποία για πολλά χρόνια ήταν χαμένα ή νόμιζε ο κόσμος πως είναι κατεστραμμένα και τα βλέπεις να είναι σε εξαιρετικά καλή κατάσταση δεν μπορείς παρά να είσαι πολύ ευχαριστημένος". Οι πίνακες είναι εξαιρετικής ποιότητας και τυγχάνουν ειδικής αξίας για τους ειδικούς της τέχνης. Πολλοί από τους πίνακες αυτούς ήταν άγνωστοι μέχρι τώρα” συμπλήρωσε η Χόφμαν.
Στα έργα που βρέθηκαν συγκαταλέγονται και κάποιοι πίνακες του Πάμπλο Πικάσο, του Ενρί ντε Τουλούζ Λοτρέκ καθώς και του Καναλέτο και του Γκουστάβ Κουρμπέ. Οι πίνακες ήταν τοποθετημένοι σε ράφι, όπως ακριβώς συμβαίνει στα μουσεία ενώ όσα έργα δεν είχαν γίνει πίνακες βρίσκονταν σε συρτάρια δήλωσε ο τελωνειακός υπάλληλος Ζίγκφριντ Κλέμπλε.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού Φόκους ο Γκούρλιτ ο περιθωριακός γιος ενός εμπόρου τέχνης στο Μόναχο θα μπορούσε να πουλάει έναν πίνακα κάθε φορά που χρειαζόταν χρήματα. “Δεν έχουμε κάποια ισχυρή υποψία για την τέλεση ενός εγκλήματος που θα μπορούσε να νομιμοποιήσει τη σύλληψή του” είπε ο Νέμετς προσθέτοντας πως το σημείο στο οποίο βρίσκεται τώρα ο Γκούρλιτ είναι άγνωστο. Όταν ρωτήθηκε γιατί οι γερμανικές αρχές άργησαν τόσο να ανακαλύψουν τους πίνακες ο εισαγγελέας είπε πως θα ήταν αντιπαραγωγικό να αποκαλύψουν δημόσια την υπόθεση.
Ο πατέρας του Γκούρλιτ Χίλντεμπραντ ήταν συλλέκτης τέχνης στις αρχές του 20ου αιώνα. Μιας τέχνης που οι ναζί θεωρώντας την ως "μη γερμανική" εκφύλιζαν και απέσυραν από την κοινή θέα των κρατικών μουσείων. Οι ναζί υποχρέωσαν τον Γκούρλιτ να πουλήσει την εκφυλισμένη τέχνη στο εξωτερικό ή σε ιδιώτες. Μετά τον πόλεμο είπε στους τότε ερευνητές πως η συλλογή του καταστράφηκε στη διάρκεια του βομβαρδισμού της Δρέσδης από τους συμμάχους, το 1945. Ακόμη είπε πως ο ίδιος είχε διωχθεί από τους ναζί επειδή είχε εβραία γιαγιά. Μετά τον πόλεμο επέστρεψε στη δουλειά ως ντίλερ. Πέθανε σε αυτοκινητιστικό ατύχημα το 1956.
Μια εβραϊκή ομάδα αναρωτήθηκε γιατί η Γερμανία χρειάστηκε τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα για να ανακαλύψει τα έργα τέχνης και ζήτησε να επιστραφούν στους ιδιοκτήτες τους. “Δεν μπορεί, όπως σε αυτή την περίπτωση, να συνεχιστεί η δήμευση των έργων αυτών” είπε π Ρούντιγκερ Μάχλο. Ο Στιούαρτ Άιζενστατ, Αμερικανός πρώην πρεσβευτής στην ΕΕ, είπε στο BBC πως ο χρόνος εξαντλείται και πως οι λεπτομέρειες που αφορούν τα συγκεκριμένα έργα πρέπει να δημοσιευθούν. “Τα θύματα του Ολοκαυτώματος είναι ηλικιωμένα ακόμη κι οι οικογένειες των θυμάτων είναι πλέον ηλικιωμένοι”. “Είναι σημαντικό να δημοσιευθεί αυτό. Όσο πιο πολύ καθυστερεί τόσο πιο δύσκολο είναι για τους ανθρώπους να ετοιμάσουν πιθανές αγωγές. Και η καθυστερημένη δικαιοσύνη είναι μια δικαιοσύνη που δεν απονέμεται”.
Ο ρεπόρτερ του BBC στο Μόναχο Στίβεν Έβανς αναφέρει πως οι κληρονόμοι των ιδιοκτητών των έργων τέχνης που είχαν κατασχεθεί από τις ναζιστικές δυνάμεις στην κατεχόμενη Ευρώπη ενδέχεται να είναι σε θέση να ασκήσουν τα δικαιώματά τους και να διεκδικήσουν την περιουσία τους. Ωστόσο υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν πως τα έργα αυτά που κατασχέθηκαν από τους Γερμανούς δεν μπορεί κάποιος να τα διεκδικήσει λόγω παραγραφής. Ο Μάλχο είπε πως η πλειονότητα των ιδιωτικών συλλογών στη διάρκεια του Γ' Ράιχ ήταν Εβραίοι. Ωστόσο, οι ειδικοί στις δημοπρασίες εκτιμούν πως μερικά από τα έργα αυτά είχαν αγοραστεί φθηνά το 1938 από τον πατέρα του Γκούρλιτ από κρατική έκθεση συλλογής.
Το 1990 ο Κορνήλιους Γκούρλιτ έθεσε σε δημοπρασία έργα της τάξης των 31.000 ευρώ στην Γκαλερί Κόρνφελντ, σε έναν οίκο δημοπρασίας και γκαλερί στη Βέρνη της Ελβετίας. Σε δήλωση που αναφέρει το Ρόιτερς, η Γκαλερί Κόρνφελντ τονίζει “ο Κορνήλιους Γκούρλιτ κληρονόμησε τα έργα μετά το θάνατο της μητέρας του Έλενας. Βασικά πρόκειται για μια περίπτωση αδήλωτης κληρονομιάς”.agelioforos.gr
