Ρέει σαν νερό στις συνειδήσεις όσων φωτογραφίζουν νοερά μια βόλτα στα πράσινα υγρά μονοπάτια της, κινείται παράλληλα και παίρνει ζωή από την ορμή των καταρρακτών της, η ιστορία, η παράδοση, ο πολιτισμός της είναι φτιαγμένα από νερό. Η Εδεσσα είναι λέξη συνώνυμη με το υγρό στοιχείο κι αυτό αποκαλύπτεται ήδη από το όνομά της, αφού στα φρυγικά σήμαινε πύργος μέσα στο νερό ή πόλη πάνω στο νερό.
Η μοναδικότητα της φυσιογνωμίας της πόλης, που ζει εδώ και 3.000 χρόνια, την καθιστά ελκυστική για πολυήμερες ή και αυθημερόν αποδράσεις πλάι σε κάθετους καταρράκτες, πολύχρωμα σκηνικά κήπων και παρτεριών, παραδοσιακούς μύλους, γέφυρες, πέτρινους δρόμους πλημμυρισμένους από πορτοκαλοκίτρινα αυτήν την εποχή φύλλα, με τη συνοδεία πάντοτε του ποταμού Εδεσσαίου.
Τόπος με Ιστορία
Από την αρχαιότητα ήταν μια από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Μακεδονίας, ενώ αργότερα στους ρωμαϊκούς χρόνους, κτισμένη πάνω στον πανάρχαιο οδικό άξονα Εγνατία, γνώρισε μεγάλη ακμή.
Ηταν κτισμένη σε δύο επίπεδα, στην Ανω Πόλη (πάνω στο βράχο όπου βρίσκεται και η σημερινή Εδεσσα) και στην Κάτω Πόλη, στους πρόποδες του βράχου στον καταπράσινο κάμπο του Λόγγου.
Τη δύναμη του νερού αξιοποίησαν οι κάτοικοί της για να αναπτύξουν πολύ αργότερα την τέχνη της κλωστοϋφαντουργίας, δίνοντας το σύνθημα για την έναρξη της περιόδου βιομηχανικής ανάπτυξης της πόλης. Από τα τέλη του 19ου αιώνα άρχισε να αναπτύσσεται η υδροκίνητη βιομηχανία και κατασκευάστηκαν τα πρώτα κλωστοϋφαντουργεία δίπλα στους καταρράκτες.
Ο Κάρανος
Η πρώτη γνωριμία με την πόλη ξεκινά αναμφίβολα από το μεγαλύτερο καταρράκτη της, τον Κάρανο, που πήρε το όνομά του από τον μυθικό γενάρχη του βασιλικού οίκου της Μακεδονίας.
Ο κάθετος εντυπωσιακός καταρράκτης διατρέχει το Πάρκο των Καταρρακτών, έναν καταπράσινο χώρο με λιθόστρωτα μονοπάτια, παρτέρια, αιωνόβιους πλάτανους, γεφύρια και τέλεια θέα στο γόνιμο κάμπο της Πέλλας. Πίσω από τον Κάρανο βρίσκεται το σπήλαιο των καταρρακτών, με θολωτή οροφή, σταλαγμίτες και σταλακτίτες.
Υπαίθριο Μουσείο Νερού
Από τον πλακόστρωτο δρόμο στο Πάρκο Καταρρακτών θα βρεθείτε στο Υπαίθριο Μουσείο Νερού, όπου ξετυλίγεται ολόκληρη η υδροκίνητη ιστορία της Εδεσσας. Θα περπατήσετε ανάμεσα σε αναστηλωμένα βιομηχανικά κτίρια, ιμάντες και τεράστιες μηχανές.
Ξεχωρίζουν ο αλευρόμυλος του Σαλαμπάση και το σησαμοτριβείο του Γιαννάκη, όπου φιλοξενείται ένα ενδιαφέρον ενυδρείο με ψάρια του γλυκού νερού, φίδια, νεροχελώνες, χέλια, καβούρια έως και κροκόδειλοι.
Το Κανναβουργείο, κάτω από τους «Μύλους», στη συνέχεια του Πάρκου των Καταρρακτών, συνδέεται με την πόλη με ένα αυθεντικό καλντερίμι, μέσα από τη συνοικία «Βαρόσι» και στη συνέχεια με σύγχρονο ανελκυστήρα.
Η συνοικία «Βαρόσι ήταν ένας από τους τρεις χριστιανικούς μαχαλάδες της πόλης κατά την Τουρκοκρατία. Η βόλτα στα σοκάκια ανάμεσα σε αναπαλαιωμένα σπίτια και αρχοντικά μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής προσφέρει μια εικόνα της παλιάς πόλης και αξίζει λίγο χρόνο.
Λαογραφικό Μουσείο
Το Λαογραφικό Μουσείο της Εδεσσας φιλοξενεί εκθέματα της καθημερινής ζωής των κατοίκων από το 19ο αιώνα και μέχρι τη δεκαετία του 1950 καθώς και μια συλλογή εκκλησιαστικών βιβλίων, μεταξύ των οποίων και μια Παλαιά Διαθήκη του 1753.
Γενί Τζαμί - Ρολόι
Στο κέντρο της πόλης στέκει το περίφημο Ρολόι, που κατασκευάστηκε στις αρχές του 1900 αλλά λειτούργησε για πρώτη φορά την ημέρα απελευθέρωσης της Εδεσσας, στις 18 Οκτωβρίου 1912.
Την ίδια εποχή κατασκευάστηκε και το Γενί Τζαμί, το έκτο τότε τζαμί της πόλης και το μοναδικό που διατηρείται αναλλοίωτο. Εχει ανακηρυχτεί διατηρητέο μνημείο και σήμερα χρησιμοποιείται για τη φύλαξη αρχαιολογικών και άλλων ευρημάτων.
Βυζαντινές εκκλησίες
Στη συνοικία Βαρόσι υπάρχει ο βυζαντινός Ναός Παλαιάς Μητρόπολης (Κοίμησης της Θεοτόκου) του 14ου αιώνα με ξυλόστεγη βασιλική, τοιχογραφίες και αγιογραφίες της περιόδου 1375-1389 και κάποιες του 17ου αιώνα. Αξιόλογος είναι και ο ναός Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, στην ίδια συνοικία, με τοιχογραφίες του 14ου αιώνα.
Αρχαιολογικό ενδιαφέρον
Ανασκαφές έχουν φέρει στο φως ευρήματα από τους Νεολιθικούς Χρόνους, την Εποχή του Χαλκού και την Εποχή του Σιδήρου, ενώ έχουν αποκαλύψει τμήμα του τείχους στην Ανω και Κάτω Πόλη, νεκροταφεία και κτίρια. Ξεχωρίζουν το αρχαίο τείχος (4ο π.Χ. αι.) και η κεντρική πλακόστρωτη οδός, με μήκος 80 μ., που περιστοιχίζεται από στοές και κτίρια κυρίως της Παλαιοχριστιανικής Εποχής.
Βόλτα δίπλα στον Εδεσσαίο
Ο ποταμός Εδεσσαίος, πηγή ζωής για την πόλη, με τους επτά παραποτάμους του, διασχίζει ολόκληρη την πόλη και δημιουργεί υπέροχα σκηνικά, που αξίζει να θαυμάσετε περπατώντας από τα αμέτρητα γεφυράκια ή μέσα από τα νερά του κάνοντας ράφτινγκ.
Γαστρονομία
Στη «χώρα» του κερασιού θα βρείτε γλυκά, μαρμελάδες, κομπόστες και λικέρ με κύριο υλικό το κεράσι Βοδενών, ενώ το τσίπουρο, το τυρί «μπάτσο» και τα ζυμαρικά από αγνά υλικά έχουν έντονη τη μυρωδιά της υπαίθρου.
Στην περιοχή, κυρίως στα πεδινά, ευδοκιμούν και τα περίφημα μήλα Βόρα, ενώ η τοπική κουζίνα προσφέρει αυθεντικές γεύσεις, όπως τσουμπλέκι (κρέας με λαχανικά και δαμάσκηνα στη γάστρα), κουκουλωτό (χοιρινό με πιπεριές ή δαμάσκηνα, πράσα και τυρί), μπουγιουρντί (φέτα, ντομάτα και καυτερή πιπεριά σε πήλινο), χοιρινό με κυδώνια ή κάστανα, πέστροφες από τα ποτάμια που κυλούν στα όρια του νομού.
Πώς θα πάτε
Η Εδεσσα απέχει μόνον 90 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη, μέσω Γιαννιτσών και Σκύδρας. Για όσους ταξιδεύουν από την κεντρική Ελλάδα ή την Αθήνα, ακολουθούν από την εθνική οδό τη διασταύρωση προς Βέροια, απ' όπου η Εδεσσα απέχει 40 χλμ. Επίσης υπάρχει καθημερινή συνεχής σιδηροδρομική σύνδεση από τη Θεσσαλονίκη.
