Αλλεργική Επιπεφυκίτιδα: Συμβαίνει μόνο την Άνοιξη

Με τον όρο «επιπεφυκίτιδα» χαρακτηρίζουμε τη φλεγμονή του επιπεφυκότα, δηλαδή της λεπτής διάφανης μεμβράνης που καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια των βλεφάρων μας και το λευκό τμήμα του ματιού. Μία από τις συνηθέστερες μορφές επιπεφυκίτιδας είναι η αλλεργική, η οποία συνήθως εμφανίζει έξαρση την περίοδο της Άνοιξης.

Η αλλεργία είναι μια υπέρμετρη αντίδραση του ανοσοποιητικού μας συστήματος σε έναν παράγοντα, ο οποίος κατά βάση δεν είναι επικίνδυνος για τον οργανισμό. Παρόλα αυτά το  ανοσοποιητικό μας σύστημα αντιλαμβάνεται τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργία ως δυνητικούς «εχθρούς», με αποτέλεσμα να κινητοποιεί όλους εκείνους τους μηχανισμούς που είναι υπεύθυνοι για την εξουδετέρωσή τους. Τα συμπτώματα της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας προέρχονται ακριβώς από αυτήν την υπερβολική αντίδραση του οργανισμού. Υπάρχουν διάφορες μορφές οφθαλμικής αλλεργίας και ταξινομούνται ανάλογα με την περίοδο του έτους που εμφανίζονται, το αίτιο που τις προκαλεί αλλά και την ύπαρξη γενικότερων συμπτωμάτων.

Εποχιακή Αλλεργική Επιπεφυκίτιδα
Η Εποχιακή Αλλεργική Επιπεφυκίτιδα είναι μία από τις συνηθέστερες μορφές οφθαλμικής αλλεργίας. Προσβάλει παιδιά και ενήλικες και εμφανίζεται σε ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα είναι οι γύρεις των φυτών. Γι' αυτό τον λόγο εμφανίζεται την περίοδο της Άνοιξης που η γύρη είναι άφθονη στον αέρα και στο περιβάλλον.

Οι ασθενείς με εποχιακή αλλεργική επιπεφυκίτιδα συνήθως διαμαρτύρονται για αιφνίδια έναρξη κνησμού (φαγούρας), ερυθρότητας, δακρύρροιας και αίσθησης καύσου και στους δύο οφθαλμούς. Ο επιπεφυκότας και μερικές φορές ακόμα και τα βλέφαρα εμφανίζονται οιδηματώδη (πρησμένα). Ο κνησμός συνήθως είναι τόσο έντονος που μας αναγκάζει να τρίψουμε ταμάτια μας, γεγονός που επιδεινώνει την κατάσταση γιατί έτσι εκκρίνεται ακόμη περισσότερη ισταμίνη, που είναι μια από τις βασικές ουσίες που συμμετέχουν στον μηχανισμό της αλλεργίας.

Η επιπεφυκίτιδα τείνει να εμφανίζεται κάθε χρόνο, με παρόμοια χρονική διάρκεια και πορεία. Η σοβαρότητά της ποικίλλει, αν και στην πλειονότητα των περιπτώσεων πρόκειται για μια σχετικά αθώα κατάσταση. Μπορεί να διαρκέσει μέχρι και μερικές εβδομάδες και ακολούθως υποχωρεί. Η κατάσταση αυτή μπορεί να συνυπάρχει με αλλεργική ρινίτιδα, καθώς τα διάφορα αλλεργιογόνα προκαλούν και αλλεργική αντίδραση και από τη μύτη.

Επειδή πρόκειται για αυτοπεριοριζομένη νόσο ενδείκνυνται συμβατικά μέτρα αντιμετώπισης. Το συχνό πλύσιμο των χεριών και των ματιών, η τοποθέτηση κρύων κομπρεσών και η χρήση τεχνητών δακρύων που δημιουργούν ένα μικρό φραγμό στην επαφή των αλλεργιογόνων με τον επιπεφυκότα, βοηθούν σημαντικά. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις κρίνεται σκόπιμη η χορήγηση φαρμάκων σε μορφή κολλυρίων. Οι βασικές κατηγορίες είναι τααντισταμινικά, και οι σταθεροποιητές των μαστοκυττάρων. Τα αντισταμινικά αναστέλλουν τη δράση της ισταμίνης και κατά συνέπεια των συμπτωμάτων της αλλεργίας. Οι σταθεροποιητές των μαστοκυττάρων δρουν προληπτικά ώστε να ελαχιστοποιηθούν τα συμπτώματα όταν ερχόμαστε σε επαφή με τα αλλεργιογόνα. Με τη σωστή χρήση των κολλυρίων μπορούμε να έχουμε σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων και να ανακουφίσουμε ουσιαστικά τον ασθενή. Στα άτομα που η αλλεργία εμφανίζεται κάθε χρόνο μπορούμε να χορηγήσουμε σταθεροποιητές των μαστοκυττάρων προληπτικά, λίγο καιρό πριν την εποχή που εμφανίζεται η αλλεργική επιπεφυκίτιδα, ώστε να σταματήσουμε κατά το δυνατόν την εκδήλωσή της.

Ολοετής Αλλεργική Επιπεφυκίτιδα
Η χρόνια (ολοετής) αλλεργική επιπεφυκίτιδα μοιάζει με την εποχική, όμως τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα που την προκαλούν είναι η σκόνη, το τρίχωμα από ζώα, τα ακάρεα κ.τ.λ. Επομένως, οι ασθενείς έρχονται σε επαφή με αυτές τις ουσίες καθόλη τη διάρκεια του έτους.

Η χρόνια αλλεργική επιπεφυκίτιδα εκδηλώνεται με τα ίδια συμπτώματα με την εποχική, μόνο που αυτά συνήθως είναι ηπιότερα αλλά έχουν την τάση να διαρκούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα όλο τον χρόνο. Η πλειονότητα των ασθενών με χρόνια αλλεργική επιπεφυκίτιδα αναφέρουν εποχιακή επιδείνωση των συμπτωμάτων κυρίως την Άνοιξη. Και σε αυτή την περίπτωση τα συμβατικά μέτρα αντιμετώπισης που αναφέρθηκαν παραπάνω βοηθούν, ενώ η χρήση των αντίστοιχων κολλυρίων πρέπει να γίνεται με προσοχή και κάτω από την καθοδήγηση του οφθαλμιάτρου λόγω της χρονιότητας της αλλεργίας.

Εαρινή Αλλεργική επιπεφυκίτιδα
Η εαρινή κερατοεπιπεφυκίτιδα είναι συνήθως υποτροπιάζουσα, αμφοτερόπλευρη νόσος η οποία προσβάλλει πιο συχνά τους άρρενες ηλικίας 3 εώς 25 ετών και κυρίως αυτή κάτω των 12 ετών. Είναι πιο συχνή στην περιοχή της Μεσογείου και σε ξηρά, ζεστά κλίματα. Τα αγόρια προσβάλλονται συχνότερα από τα κορίτσια. Η νόσος μπορεί να είναι ενεργή καθόλη τη διάρκεια του έτους αλλά είναι πιο έντονη κατά τους ζεστούς μήνες, δηλαδή μεταξύ Απριλίου και Αυγούστου. Οι ασθενείς με εαρινή αλλεργική κερατοεπιπεφυκίτιδα έχουν θετικό ατομικό ιστορικό για εποχιακές αλλεργίες, ατοπική δερματίτιδα και άσθμα. Μετά από 2 έως 8 έτη ενεργού νόσου η μεγαλύτερη πλειονότητα των ασθενών παρουσιάζει αυτόματη ίαση.

Η εαρινή αλλεργική κερατοεπιπεφυκίτιδα εκδηλώνεται με έντονο κνησμό, αίσθημα ξένου σώματος, κάψιμο, ερυθρότητα, φωτοφοβία και ορώδες ή βλεννώδες έκκριμα από τους οφθαλμούς. Η εαρινή κερατοεπιπεφυκίτιδα αποτελεί μια σοβαρή μορφή οφθαλμικής αλλεργίας, ενώ μπορεί να συμμετέχει και ο κερατοειδής. Η αντιμετώπισή της απαιτεί εκτεταμένη και μακροχρόνια συνεργασία με τον οφθαλμίατρο ώστε να ελεγθεί η νόσος και να προληφθούν σοβαρές και μη αναστρέψιμες βλάβες του κερατοειδούς και της οφθαλμικής επιφάνειας.

Ατοπική Αλλεργική Επιπεφυκίτιδα
Η ατοπική κερατοεπιπεφυκίτιδα είναι μια σχετικά σπάνια αλλά δυνητικά σοβαρή νόσος. Προσβάλλει συνήθως άνδρες από την τέταρτη έως την έκτη δεκαετία της ζωής. Οι πάσχοντες παρουσιάζουν θετικό ατομικό και οικογενειακό ιστορικό ατοπίας ή και άσθματος.

Τα συμπτώματα της ατοπικής κερατοεπιπεφυκίτιδας είναι μέτριος έως έντονος κνησμός, κάψιμο, δακρύρροια, παχιές εκκρίσεις και φωτοφοβία.

Η ατοπική κερατοεπιπεφυκίτιδα συσχετίζεται και με άλλες οφθαλμικές καταστάσεις όπως ο καταρράκτης, ο κερατόκωνος, η ερπητική κερατίτιδα και η βλεφαρίτιδα. Η προσβολή του κερατοειδούς και η εμφάνιση βλαβών σε αυτόν αποτελούν σοβαρές επιπλοκές. Τέλος η μείωση της οπτικής οξύτητας μπορεί να οφείλεται είτε σε βλάβες του κερατοειδή είτε στην εμφάνιση καταρράκτη. Και σε αυτή την περίπτωση η θεραπεία γίνεται σε στενή συνεργασία με τον οφθαλμίατρο λόγω της χρονιότητας της νόσου και των σοβαρών επιπλοκών που μπορεί να εμφανιστούν.

Αλλεργική επιπεφυκίτιδα με γιγάντιες θηλές
Η επιπεφυκίτιδα αυτή προκαλείται από τη συνεχή και μακροχρόνια χρήση φακών επαφής αλλά έχει περιγραφεί και μετά από εγχείρηση καταρράκτη σε περιπτώσεις που υπάρχουν ράμματα και σε άτομα που φέρουν οφθαλμική πρόθεση. Χαρακτηριστική είναι η ύπαρξη μεγάλων θηλών στον επιπεφυκότα. Και σε αυτή την περίπτωση κυρίαρχο σύμπτωμα είναι ο κνησμός. Η μείωση της χρήσης των φακών επαφής, η χρήση φακών από συγκεκριμένα υλικά κατασκευής και η χορήγηση θεραπευτικής αγωγής με μορφή κολλυρίων δρα πολύ ευεργετικά και οδηγεί στην ύφεση των συμπτωμάτων

Συμπερασματικά, αυτό που πρέπει να θυμόμαστε, για τις πιο κοινές μορφές της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας, είναι ότι πρόκειται για ήπιες καταστάσεις, οι οποίες όμως εμφανίζονται με ενοχλητικά συμπτώματα, κυρίως κνησμό. Η λήψη όλων εκείνων των απλών καθημερινών μέτρων που αναφέρθηκαν και η παρακολούθηση από τον οφθαλμίατρο μπορούν να μας ανακουφίσουν και τις περισσότερες φορές να προλάβουν την εκδήλωση της αλλεργίας.

health.in.gr