Τι είναι το χειμερινό ηλιοστάσιο και πώς φαίνεται από το Διάστημα

 Το βόρειο ημισφαίριο θα έχει την Δευτέρα τη μικρότερη μέρα και τη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου. Για πολλούς, το χειμερινό ηλιοστάσιο, το οποίο ήρθε φέτος στις 02.03 ώρα Ελλάδας την Δευτέρα, σηματοδοτεί τον ερχομό του χειμώνα. Τι είναι όμως το χειμερινό ηλιοστάσιο; Η απάντηση είναι πιο εύκολα κατανοητή αν παρακολουθήσει κανείς τη Γη στο ταξίδι της γύρω από τον Ήλιο.



Ο πλανήτης παίρνει κλίση

Οι ισημερίες, τα ηλιοστάσια αλλά και η ίδια η εναλλαγή των εποχών οφείλονται στο γεγονός ότι ο άξονας περιστροφής της Γης δεν είναι ακριβώς κάθετος στο επίπεδο στο οποίο κινείται ο πλανήτης, το λεγόμενο επίπεδο της εκλειπτικής, αλλά έχει μια μικρή κλίση, όπως στην παρακάτω εικόνα.

Σε άλλους πλανήτες, ο άξονας σχηματίζει μεγαλύτερη γωνία, όπως στην ακραία περίπτωση του Ουρανού, στον οποίο ο άξονας περιστροφής είναι σχεδόν παράλληλος με το επίπεδο της εκλειπτικής -και δημιουργεί μια αλλόκοτη εναλλαγή «εποχών».

Το σημαντικό είναι ότι άξονας περιστροφής κοιτάει πάντα το ίδιο σημείο του ουρανού, τον λεγόμενο ουράνιο πόλο, ανεξάρτητα από την εποχή και το σημείο όπου βρίσκεται ο πλανήτης στο ταξίδι του γύρω από τον Ήλιο. Αυτό είναι εμφανές στην παρακάτω εικόνα.
Το γεγονός ότι ο προσανατολισμός του άξονα είναι σταθερός σημαίνει ότι ότι το καλοκαίρι και την άνοιξη ο βόρειος πόλος του πλανήτη κοιτάζει προς τον Ήλιο, ενώ το φθινόπωρο και το χειμώνα [του βορείου ημισφαιρίου] ο ήλιος χάνεται από την περιοχή του βόρειου πόλου, ενώ ο νότιος πόλος λούζεται σε μια μόνιμη λιακάδα.

Επισήμως, το χειμερινό ηλιοστάσιο είναι η στιγμή κατά την οποία ο Ήλιος φτάνει στο νοτιότερο δυνατό σημείο του ουρανού, κάτι που συμβαίνει πάντα όταν είναι νύχτα στο βόρειο ημισφαίριο. Αυτό συνέβη φέτος στις 23.30 Παγκόσμια Ώρα (Ώρα Γκρίνουιτς) στις 21 Δεκεμβρίου, ή ξημερώματα της 22ας Δεκεμβρίου ώρα Ελλάδας.

Την ημέρα του ηλιοστασίου στο βόρειο ημισφαίριο, ο Ήλιος διανύει την ελάχιστη δυνατή απόσταση στον ουρανό. Αυτό σημαίνει ότι βρίσκεται ασυνήθιστα χαμηλά το μεσημέρι και η σκιά που αφήνει ένα αντικείμενο εκείνη την ώρα είναι η μεγαλύτερη δυνατή.

Αυτό ισχύει για όλο το βόρειο ημισφαίριο μέχρι τον Τροπικό του Αιγόκερω, μια νοητή γραμμή 23,5 μοίρες πάνω από τον ισημερινό. Στον Τροπικό του Αιγόκερω, ο Ήλιος φτάνει ακριβώς στην κορυφή του ουρανού το μεσημέρι μετά το ηλιοστάσιο.

Αργό ξημέρωμα

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς αστρονόμος για να παρατηρήσει ότι αυτές τις ημέρες ο Ήλιος δύει νωρίς και ανατέλλει αργά. Περιέργως, η νωρίτερη δύση και η πιο αργοπορημένη ανατολή δεν έρχονται την ημέρα του ηλιοστασίου, αλλά μερικές μέρες νωρίτερα.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ώρα που ακολουθούμε δεν συμπίπτει απόλυτα με τη λεγόμενη ηλιακή ώρα. Το λεγόμενο «πραγματικό ηλιακό μεσημέρι», δηλαδή η στιγμή που ο Ήλιος φτάνει στο ψηλότερο σημείο του στον ουρανό, έρχεται νωρίτερα από τις 12.00 μέχρι περίπου τα μέσα Δεκεμβρίου, ενώ την ημέρα του ηλιοστάσιου έρχεται λίγο πιο αργά.

Και το γεγονός ότι το πραγματικό ηλιακό μεσημέρι έρχεται όλο και αργότερα με την πάροδο των ημερών σημαίνει ότι το ίδιο συμβαίνει με την ώρα της δύσης και της ανατολής. Ο κύριος παράγοντας για αυτή την απόκλιση είναι η κλίση του άξονα περιστροφής. Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι η τροχιά της Γης δεν είναι κυκλική αλλά ελλειπτική, και ο πλανήτης κινείται ταχύτερα όταν βρίσκεται πιο κοντά στον Ήλιο, κάτι που συμβαίνει στις αρχές Ιανουαρίου.

Όλα αυτά βέβαια ισχύουν για το βόρειο ημισφαίριο, αφού το νότιο ημισφαίριο υποδέχεται την ίδια μέρα το θερινό ηλιοστάσιο. Η μέρα έχει τη μέγιστη διάρκεια και ο Ήλιος ακολουθεί το μεγαλύτερο δυνατό τόξο , φτάνει δηλαδή πιο ψηλά στον ουρανό τα μεσημέρια. Αυτό σημαίνει ότι το ηλιοστάσιο του Δεκεμβρίου σηματοδοτεί τον ερχομό του καλοκαιριού στο νότιο ημισφαίριο. Όμως και το βόρειο έχει λόγο να χαίρεται, αφού, από την Τρίτη οι μέρες θα γίνονται όλο και μεγαλύτερες.tovima.gr

<object class="BLOG_video_class" contentid="9f21dbfae6587a0c" height="366" id="BLOG_video-9f21dbfae6587a0c" width="520"></object></div>