Βιντεοπαιχνίδι μετράει την μνήμη μας

Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι τα βιντεοπαιχνίδια βλάπτουν την ψυχική και σωματική υγεία παιδιών και εφήβων. Από σήμερα ένα ειδικό βιντεοπαιχνίδι που διατίθεται δωρεάν και δημιουργήθηκε από έλληνες επιστήμονες, έρχεται για να… σώσει το μυαλό των ανθρώπων μέσης και τρίτης ηλικίας. Πώς; Το ειδικό
παιχνίδι, «εικονικό σούπερ μάρκετ», όπως ονομάζεται είναι κατασκευασμένο για οθόνες αφής και μπορεί να διαγνώσει εάν κάποιος άνθρωπος θα αντιμετωπίσει στο μέλλον προβλήματα με τη μνήμη του, εάν θα εκδηλώσει άνοια ή ακόμη και νόσο Αλτσχάιμερ. «Και εφόσον έχουμε πρώιμη διάγνωση, άμεσα έχουμε και τους τρόπους που επιβραδύνουμε τις διαδικασίες έκπτωσης της μνήμης», εξηγεί η Μάγδα Τσολάκη, καθηγήτρια νευρολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κανένα εργαλείο και καμία ειδική εξέταση που να μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια εάν κάποιος μεγαλώνοντας θα αρχίσει να ξεχνάει, είτε φυσιολογικά στο πλαίσιο της διαδικασίας γήρανσης, είτε εκδηλώνοντας ασθένειες του νου όπως είναι η άνοια και η νόσος Αλτσχάιμερ. «Η μοναδική εξέταση που υπάρχει γίνεται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις και κοστίζει 11.000 ευρώ. Περιλαμβάνει από αξονική τομογραφία ποζιτρονίων μέχρι λήψη και εξέταση εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Δεν μπορεί να την κάνει όμως ο καθένας, γίνεται για ερευνητικούς σκοπούς», εξηγεί η κ. Τσολάκη, η οποία είναι επιστημονικά υπεύθυνη για το βινταοπαιχνίδι και Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών.

Το «εικονικό σούπερ μάρκετ» κατασκεύασαν σε συνεργασία ειδικοί από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Πληροφοριών και της Εταιρείας νόσου Αλτσχάιμερ. Μάλιστα, μετά τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων του παιχνιδιού στην αμερικανική επιστημονική επιθεώρηση Journal of Alzheimer’s Disease, επιστήμονες από τις ΗΠΑ ζήτησαν από την κ. Τσολάκη να τους επιτρέψει την πρόσβαση στο πρόγραμμα ώστε να το χρησιμοποιήσουν για ερευνητικούς σκοπούς. «Εχω δημοσιεύσει περισσότερες από 200 σημαντικές εργασίες και είναι η πρώτη φορά που αμερικανοί συνάδελφοι μου ζητούν άμεσα το πρόγραμμα», επιβεβαιώνει η κ. Τσολάκη.

Όπως εξηγεί η ίδια, το πρόγραμμα έχει εξαιρετικά μεγάλη αξία, καθώς «από τη στιγμή που κάνουμε πρώιμη διάγνωση, έχουμε τρόπους να επιβραδύνουμε τόσο πολύ την έκπτωση της μνήμης, που για παράδειγμα ένα άτομο που σε μερικά χρόνια δεν θα είχε καμία αυτονομία, θα είναι για πάντα αυτοεξυπηρετούμενο. Δηλαδή θα μειωθούν οι γνωσιακές του λειτουργίες, θα ξεχνά λίγο, θα έχει κάποια προβλήματα στην προσοχή, αλλά δεν θα χρειάζεται οπωσδήποτε έναν συγγενή ή βοηθό πάντα στο πλάι του».

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ. Η σχεδίαση και η πειραματική αξιολόγηση του εικονικού σούπερ μάρκετ έγινε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος Εν-ΝΟΗΣΗΣ, «Σύστημα Διάχυτης Νοημοσύνης για την Πρόγνωση, Διάγνωση, Παρακολούθηση και Ενδυνάμωση ασθενών με Νοητικές Διαταραχές». Στόχος του προγράμματος είναι να αξιολογηθούν τα οφέλη που μπορούν να προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες σε άτομα που πάσχουν από νοητικές διαταραχές. Στην έρευνα συμμετείχαν 55 άτομα, 21 υγιείς ηλικιωμένοι και 34 ασθενείς με ήπια νοητική διαταραχή (ΗΝΔ), ηλικίας 57 - 84 ετών. Όλοι οι συμμετέχοντες ήταν άτομα που επισκέπτονταν τα κέντρα ημέρας της Ελληνικής Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών. Στο πλαίσιο της έρευνας οι ηλικιωμένοι, με τη στήριξη ψυχολόγου, χειρίστηκαν την εφαρμογή. Χρησιμοποιήθηκαν tablet pc με οθόνη αφής ώστε ο χειρισμός να είναι εύκολος ακόμα και για άτομα χωρίς γνώσεις υπολογιστών. Τα αποτελέσματα της μελέτης κατέδειξαν ότι το εικονικό σούπερ μάρκετ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως έμπιστο εργαλείο εντοπισμού της ΗΝΔ. Η διακριτική ικανότητα του εικονικού σούπερ μάρκετ κυμαίνεται στο 87,30% (ευαισθησία 82,35% & ειδικότητα 95,24%), δηλαδή στα ίδια επίπεδα με τη διακριτική ικανότητα καταξιωμένων νευροψυχολογικών δοκιμασιών εντοπισμού της ΗΝΔ.

ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. Πόσο εύκολα όμως άνθρωποι άνω των 80 ετών κατάφεραν να χρησιμοποιήσουν την ταμπλέτα και να χειριστούν το πρόγραμμα; «Εξαιρετικά εύκολα. Τόσο που ούτε εμείς δεν το πιστεύαμε. Ανθρωποι που είχαν προβλήματα χρειάστηκαν περίπου 18 λεπτά για να ολοκληρώσουν την άσκηση, ενώ τα κατάφεραν σε 10 λεπτά. Εκτιμώ ότι ο λόγος που τους έκανε να έρθουν πιο κοντά στην τεχνολογία και να το διασκεδάσουν, ήταν επειδή παρακολουθούν τα εγγόνια τους πάνω από τις οθόνες και ήθελαν να έρθουν πιο κοντά σε αυτά, να ταυτιστούν», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο κ. Στέλιος Ζυγούρης, MSc ψυχολόγος, συνεργάτης της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ και υπεύθυνος για την εφαρμογή του προγράμματος.

Μάλιστα, οι περισσότεροι δήλωσαν ότι προτιμούν την εξέταση με το εικονικό σούπερ μάρκετ από την εξέταση με κλασικές νευροψυχολογικές δοκιμασίες, τεστ μνήμης κ.λπ.

Οι ειδικοί σπεύδουν να διευκρινίσουν ότι ένας από τους λόγους που έχουν ακόμη πιο ξεκάθαρη διάγνωση με το παιχνίδι από ότι την ιατρική εξέταση, είναι ότι η διαδικασία δεν θυμίζει ασθένεια και έτσι οι υποψήφιοι είναι πιο χαλαροί. Το επόμενο βήμα είναι να γίνεται διάγνωση σε άτομα που παίζουν το παιχνίδι στο σπίτι τους και δεν χρειάζονται ούτε στις εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου να προσέλθουν. Τα δε αποτελέσματα θα μεταφέρονται ηλεκτρονικά σε εμάς και αυτόματα θα πηγαίνει μήνυμα στον χρήση είτε ότι είναι καλά, είτε ότι χρειάζεται περισσότερη διερεύνηση η κατάστασή του.

ΠΗΓΗ ΤΑ ΝΕΑ