Τερμίτες, πραγματικοί αρχιτέκτονες οάσεων

Οι τερμίτες αποδεικνύονται μάστορες της οικολογικής μηχανικής: οι γιγάντιες φωλιές τους εμποδίζουν την ερημοποίηση συγκρατώντας στο έδαφος πολύτιμη υγρασία και σπόρους για αναβλάστηση, διαπιστώνει μελέτη στο περιοδικό Science.


«Η βλάστηση πάνω και γύρω από τις φωλιές τερμιτών διατηρείται περισσότερο και φθίνει πιο αργά» σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας» λέει η Κορίνα Ταρνίτα του Πανεπιστημίου Πρίνστον στο Νιου Τζέρσι, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Η μελέτη εξετάσει εκτάσεις σαβάνας στην Αφρική και ξερικά λιβάδια στη Νότιο Αμερική και την Ασία. Είναι περιοχές όπου ζουν τερμίτες του γένους Ondotermes, οι οποίοι χτίζουν πανύψηλες, χαρακτηριστικές φωλιές από πηλό, μέσα στις οποίες εκτρέφουν μύκητες ταΐζοντάς τους με νεκρή φυτική ύλη.

Χάρη στις δαιδαλώδεις στοές τους, οι οποίες φτάνουν κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, οι φωλιές επιτρέπουν στο νερό της βροχής να διεισδύει πιο βαθιά στο έδαφος, αντί να κυλά στην επιφάνεια. Επιπλέον, τα απόβλητα της φωλιάς είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη των φυτών, ενώ οι ίδιοι οι τερμίτες συγκεντρώνουν σπόρους, ορισμένοι από τους οποίους θα έχουν την ευκαιρία να βλαστήσουν με τις επόμενες βροχές.

«Ακόμα κι αν οι καιρικές συνθήκες φτάσουν σε σημείο να εξαφανίσουν τη βλάστηση από τις φωλιές, η αναβλάστηση είναι πιο εύκολη. Εφόσον υπάρχουν φωλιές, το οικοσύστημα έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να ανακάμψει» επισημαίνει η Ταρνίτα.

Η μελέτη της ομάδας της χρησιμοποιεί ένα μαθηματικό μοντέλο για να προσομοιώσει τις μεταβολές των οικοσυστημάτων κατά τη διαδικασία της ερημοποίησης, η οποία χωρίζεται σε πέντε στάδια που χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένες κατηγορίες φυτών. Τα αποτελέσματα του μοντέλου συγκρίθηκαν με παρατηρήσεις πεδίου σε περιοχές που βρίσκονται στα όρια ερήμων.

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι το περιβάλλον γύρω από τις φωλιές τερμιτών θυμίζει το πέμπτο και τελευταίο στάδιο της ερημοποίησης.

Στην πραγματικότητα, αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι τερμίτες διατηρούν τη βλάστηση και εμποδίζουν το οικοσύστημα να περάσει το πέμπτο στάδιο και να γίνει έρημος.

Τα συμπεράσματα της μελέτης, επισημαίνουν οι ερευνητές, είναι ότι ορισμένα άνυδρα οικοσυστήματα είναι πιο ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή από ό,τι θα υπέθετε κανείς.

Άλλα ζώα που σκάβουν λαγούμια, όπως τα μυρμήγκια και οι τυφλοπόντικες, δεν αποκλείεται να προσφέρουν τις ίδιες πολύτιμες υπηρεσίες.

Newsroom ΔΟΛ