Η σημασία της Ελληνικής φιλοσοφίας

 

Γιατί καταγινόμαστε στην ελληνική φιλοσοφία ακόμα σήμερα, 1400 χρόνια από τότε που ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός έκλεισε (529 μ. Χ.) την τελευταία ελληνική φιλοσοφική σχολή, την Πλατωνική Ακαδημία της Αθήνας; Μιάμιση χιλιετηρίδα χριστιανική παιδεία δεν έφτασε να ξεπεράσει αυτή την «ειδωλολατρική» φιλοσοφία και να την κάνει άχρηστη για μας; Η φιλοσοφία των νέων χρόνων δεν προχώρησε τόσο πέρα από τα πορίσματα της ελληνικής διανόησης όσο η φυσική επιστήμη κ’ η τεχνική προχώρησαν πέρα από το σκαλοπάτι που το είχαν φτάσει στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, ώστε να μη χρειαζόμαστε να διδαχτούμε τίποτε απ’ αυτή; Μήπως κάθε λαός και κάθε εποχή δεν έχουν τη δική τους φιλοσοφία, και μπορεί η φιλοσοφία ενός από καιρό περασμένου λαού, όπως οι Έλληνες, να έχει για μας άλλο ενδιαφέρον παρά της αρχαιομάθειας; Τέτοια ερωτήματα είναι υποχρεωμένος να θέτει όποιος καταπιάνεται με τη μελέτη της ελληνική φιλοσοφίας και να προσπαθήσει ν’ απαντήσει σ’ αυτά.

Πρώτα είναι χωρίς άλλο μια ιστορική περιέργεια, που τραβάει και το νεότερο άνθρωπο σ’ αυτή τη μελέτη. Η ελληνική φιλοσοφία είναι σπουδαίο συστατικό της ευρωπαϊκής πνευματικής ζωής, που χωρίς αυτή δε θα μπορούσε να καταλάβομε την ανάπτυξή της. Μα σ’ αυτό το καθαρά ιστορικό αντίκρισμα η ιστορία της φιλοσοφίας προβάλλει σα μέρος της ιστορίας του πολιτισμού, πρώτα του πολιτισμού του ελληνικού λαού. Κ’ είναι μέρος της χωρίς άλλο, αφού το καθέ φιλοσοφικό σύστημα κ’ οι προσωπικοί του δημιουργοί ριζώνουν στη γενική πνευματική ιδιοσυγκρασία του καιρού, άρα είναι ιστορικά καθορισμένοι, ακόμα κι όταν ξεπερνούν την εποχή τους, και με τα διανοήματά τους δείχνουν καινούργιους δρόμους στις κατοπινές γενεές. Όμως η ιστορία της φιλοσοφίας έχει και τους ιδιαίτερους της νόμους, γιατί οι προσπάθειες των φιλοσόφων να λύσουν το κοσμικό πρόβλημα δεν παρουσιάζουν εξωτερική μονάχα και λίγο πολύ τυχαία αλληλουχία, παρά το ένα πρόβλημα φυτρώνει από το άλλο μ’ εσωτερική αναγκαιότητα, το ένα σύστημα σέρνει το άλλο πίσω του σαν προκοπή ή σα συμπλήρωμα, σαν αντίφαση ή σαν αντίθεση. Έτσι κ’ η ιστορία της φιλοσοφίας ενός λαού καθρεφτίζει την ανάπτυξη της διανόησής του κ’ η ιστορία της γνώσης καταντάει, από τη δική της μεριά, ένα κομμάτι γνώση της ιστορίας.
Μπορούμε όμως να μιλήσουμε για ιστορία της φιλοσοφίας σε γενική έννοια; Ο κάθε λαός, ο κάθε πολιτισμένος κάν λαός, δεν κατάφερε να κάνει φιλοσοφία. Πολλοί λαοί έχουν αγίους, προφήτες, θρησκευτικούς μεταρρυθμιστές, πολύ λίγοι όμως φιλοσόφους. Από τους λαούς της αρχαιότητας υπολογίσιμοι είναι, εκτός από τους Έλληνες, μονάχα οι Ινδοί κι οι Κινέζοι. Για τους τελευταίους, αυτοί που ξέρουν τα φιλοσοφικά συγγράμματα, λένε πως η γλώσσα τους ακόμα δεν είναι κατάλληλη για φιλοσοφία. Το βαθύτερο τους σύστημα, ο ταοϊσμός του Λάο – Τσε, είναι περισσότερο μυστικισμός παρά φιλοσοφία, ενώ ο Κονγ – Τσε, που κατά τη δική του μαρτυρία είταν «μεταδότης κι όχι δημιουργός» και σφιχτοκρατιόταν από τη θρησκεία, είταν περισσότερο κήρυκας ηθικής παρά φιλόσοφος και δεν είχε αντίληψη για μεταφυσικά ζητήματα. Είναι αλήθεια πως οι Ινδοί έβγαλαν διάφορα φιλοσοφικά συστήματα, η ινδική φιλοσοφία όμως, ακόμα και στα πιο υλιστικά της συστήματα, δε χάνει ποτές την επαφή με τη θρησκεία, δε γίνεται δηλαδή ποτές ανεξάρτητη, και με τον απόκοσμό της χαρακτήρα είναι κάτι ολότελα ασυμβίβαστο με τη δική μας φύση. Όπως κι αν είναι όμως, δεν υπάρχει καμία συνάφεια ανάμεσα στη φιλοσοφική διανόηση των Κινέζων και των Ινδών είτε ανάμεσα στη διανόηση ενός από τους λαούς αυτούς και των Ελλήνων. Οι τρεις αυτοί λαοί δημιούργησαν τη φιλοσοφία τους αντλώντας από τη δική τους ουσία. Η ελληνική φιλοσοφία όμως έγινε η γενάρχισσα ολόκληρης της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας. Οι φιλοσοφικές ιδέες που βρίσκομε στα βιβλία των Ρωμαίων δεν είναι πρωτότυπες παρά δανεισμένες από τους Έλληνες και μεταδομένες με το φόρεμα της λατινικής γλώσσας στο μεσαιωνικό και νεότερο κόσμο.
Η ελληνική φιλοσοφία έχει, όπως όλα τα δημιουργήματα της ελληνικής διάνοιας, το γνώρισμα του πηγαίου και του θεμελιακού για την ανάπτυξη ολόκληρου του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού. Ποτές ένας λαός δεν αντίκρισε την ουσία του και τους θεσμούς, τα ήθη κ’ έθιμα που ανάβλισαν απ’ αυτή, με τόσο μεγάλη απροκαταληψία όση οι Έλληνες, κανένας δεν κοίταξε το γύρω κόσμο κι ολόκληρο το σύμπαν με ανοιχτότερο μάτι. Κ’ η απροκαταληψία αυτή, ζευγαρωμένη με μια δυνατή αίσθηση της πραγματικότητας, που της αντιστοιχούσε μια όχι λιγότερο δυνατή αφαιρετική ικανότητα, τους έκανε ικανούς να καταλάβουν πολύ νωρίς τις θρησκευτικές τους παραστάσεις αυτό που είταν: πλάσματα της καλλιτεχνικής φαντασίας, και στη θέση ενός μυθικού κόσμου να βάλουν έναν άλλο φτιαγμένο με τη δύναμη της ανεξάρτητης ανθρώπινης διανόησης, του λόγου, που είχε την απαίτηση να εξηγεί την πραγματικότητα από φυσικά αίτια. Αν δεν είναι μικρότερη εκδούλευση το να βλέπει και να θέτει κανείς τα προβλήματα – γιατί το να έχει κανείς απορίες για τις καθιερωμένες, τις απλοϊκές αντιλήψεις, το θαυμάζειν, είναι η αρχή της φιλοσοφίας – από το να τα λύνει, ήδη από την άποψη αυτή οι Έλληνες κατάφεραν πράματα που θα μείνουν. Όλα τα βασικά ζητήματα της φιλοσοφίας, της θεωρητικής όσο και της πραχτικής, τα έθεσαν κι απάντησαν με τη χαρακτηριστική για το ελληνικό πνεύμα διάφανη καθαρότητα. Δημιούργησαν τις βασικές έννοιες της φιλοσοφίας, κ’ επειδή φιλοσοφία και φυσική είταν στην αρχή αχώριστες έφτιαξαν επίσης μεγάλο μέρος από τις έννοιες της φυσικής επιστήμης, που μέσα σ’ αυτές κινείται και μ’ αυτές δουλεύει ολόκληρη η κατοπινή ευρωπαϊκή φιλοσοφία κ’ επιστήμη. Θεμελίωσαν όλους τους βασικούς κλάδους της φιλοσοφίας, σχημάτισαν όλες τις τυπικές μορφές της κοσμοθεωρίας. Ακόμα κ’ η εκκλησιαστική φιλοσοφία του Μεσαίωνα, η Σχολαστική, δεν μπόρεσε να κάνει χωρίς αυτή και, σαν κινδύνευε να ναρκωθεί σ’ ένα παρανοημένο αριστοτελισμό, είταν πάλι το γνήσιο, το ξαναζωντανεμένο στην Αναγέννηση, ελεύθερο ελληνικό πνεύμα, που ξύπνησε τη νόηση και την έρευνα της εποχής σε καινούργια ζωή κι άνοιξε το δρόμο στη νεότερη φιλοσοφία. Κι αν στην τελευταία αυτή, με την ανάπτυξη των καθέκαστα επιστημών, και τα φιλοσοφικά προβλήματα έγιναν πολυπλοκότερα, πάλι τα βγάζει πέρα καλύτερα στις μπερδεψιές όποιος δε χάνει από το μάτι τις μεγάλες βασικές γραμμές της φιλοσοφικής διανόησης, που οι Έλληνες τις τράβηξαν μια για πάντα, και ξέρει ν’ ανάγει το περίπλοκο σε απλά αρχικά διανοήματα και να το καταλαβαίνει ξεκινώντας από τέτοια.
Όμως οι διανοητικές οικοδομές των Ελλήνων φιλοσόφων δεν πρέπει να περνούν μονάχα για προπαιδεία της νεότερης φιλοσοφίας, παρά να έχουν σαν εξαιρετική συμβολή στην ανάπτυξη της πνευματικής ζωής του ανθρώπου την ιδιαίτερη αξία τους. Είταν οι Έλληνες που ασφάλισαν ύστερα από αγώνα τη λευτεριά και την αυτοτέλεια της φιλοσοφικής διανόησης, που διαλάλησαν κ’ επίβαλαν την αυτονομία του λογικού, και μάλιστα από δυο απόψεις. Η «σοφία» στην ελληνική έννοια σήμαινε πάντα δίπλα στη θεωρητική ερμηνεία του κόσμου ένα ορισμένο πραχτικό αντίκρισμα της ζωής. Εκείνο λοιπόν που ξεχωρίζει τον Έλληνα «σοφόν» είναι, κοντά στην ανεξαρτησία της επιστημονικής διανόησης, η επίσης καθαρά λογικά θεμελιωμένη εσωτερική ελευθερία για τη ρύθμιση της ζωής, η «αυτάρκεια». Οι πρωτοπόροι Έλληνες φιλόσοφοι έζησαν κι όλας πάντα σα φιλόσοφοι. Αυτό ο Νίτσε το είπε «θαρρετή ξαστεριά φιλοσοφικής ζωής» και το είχε παράπονο που αυτό δεν βρίσκει στους φιλοσόφους των νέων χρόνων. Αν η απουσία θρησκευτικής δογματικής ευνοούσε τις προσπάθειες για τη δημιουργία και διάδοση της φιλοσοφικής ερμηνείας του κόσμου, η πραχτική φιλοσοφία, μια που έλειπε ηθική θεμελιωμένη στην αυθεντία της θρησκείας, γέμιζε κυριολεχτικά ένα κενό στην πνευματική κ’ ηθική ζωή του λαού, μια θέση που σε άλλους λαούς την έπιανε η πίστη στην αποκάλυψη, που κανόνιζε και την πραχτική ζωή. Αυτό έδωσε στην ελληνική φιλοσοφία τη μεγάλη της δημοτικότητα και θέση στη ζωή των Ελλήνων κι αργότερα των Ρωμαίων πολύ σπουδαιότερη και πολύ σημαντικότερη από κείνη που πήρε η φιλοσοφία των νέων χρόνων. Η τελευταία, παρόλες τις θεωρητικές επαγγελίες για την ανεξαρτησία της, είταν πάντα περιορισμένη από τη δύναμη της εκκλησιαστικής ζωής και μιας ηθικής μπλεγμένης με τη θρησκεία κ’ έμεινε υπόθεση των λογίων και χτήμα μικρού σχετικά κύκλου. Η ελληνική φιλοσοφία, αντίθετα, επειδή βλάστησε από το πνεύμα του λαού όπως πριν απ’ αυτήν η τέχνη κ’ η ποίηση, είναι οργανικό συστατικό του ελληνικού πολιτισμού και της ανήκει η ίδια υπέρχρονη σημασία, όπως στ’ άλλα δημιουργήματα των Ελλήνων, που με αυτά έχει στα καλύτερα της έργα κοινή την ξετελειωμένη καλλιτεχνική μορφή. Όπως τα τραγούδια του Ομήρου, όπως τα αριστουργήματα της αττικής τραγωδίας και της τέχνης των χρόνων του Περικλή, και το γέννημα αυτό του ελληνικού νου στέκεται εμπρός μας με αμάραντη δροσερότητα.Το παρόν κείμενο είναι από τον βιβλίο των ΤΣΕΛΛΕΡ - ΝΕΣΤΛΕ, "Ιστορία της Ελληνικής Φιλοσοφίας" εκδ. το 1942 από το Παν/μιο Θεσσαλονίκης. Η πρώτη έκδοσή του ήταν το 1883 και η πρώτη του ελληνική μετάφραση το 1886 από τον Μαργαρίτη Ευαγγελίδη.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ III. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ.

Η πρώτη άπό τις Απόλυτες, παγκόσμιες καΐ παναιώνιες αλήΑειες τοΰ Λόγου, έτονίσαμε πιο πάνω, είναι ή άλήθεια της "Αβυσσος. Της Αβυσσαλέας φΰσης καΐ της σκοτεινής, προβληματικής, μυστηριακής και τραγικής ύπαρξης τοΰ Ανθρώπου μέσα στό Απειρο καΐ τήν Αιωνιότητα.
Ή δεύτερη απόλυτη Αλήθεια τοΰ Λόγου είναι ή Αλήθεια της Αρετής, της Ελευθερίας, της τιτανικής πάλης καΐ της θριαμβευτικής νίκης τοΰ Αν­θρώπου μέσα στήν Άβυσσο τοΰ Σύμπαντος. Ή δεύτερη Αλήθεια προϋπο­θέτει τήν πρώτη Αλήθεια τοΰ Λόγου καΐ πηγάζει Από τήν πρώτη Αλήθεια. Τό Φως βγαίνει Απ' τό Σκοτάδι, ή Ζωή Απο το θάνατο.
Οργανο της πολεμικής και θριαμβευτικής δημιουργικής νίκης τοΰ Άν­θρωπου μέσα στον Κόσμο ή δημιουργία τοΰ Πνεύματος σε όλες τις μορφές της, τις μορφές τοΰ Μΰθου καΐ τής θρησκείας, της Τέχνης, της Επιστή­μης, της Φιλοσοφίας. Κορυφή ολων των κορυφών τής δημιουργίας τοΰ Πνεύματος ή Φιλοσοφία «δώρο των θεών στόν "Ανθρωπο».
Απο τά μεγάλα και αΙώνια προβλήματα τής Ζωής καΐ τής δημιουρ­γίας τοΰ Πνεύματος είναι καΐ τό πρόβλημα τής Φιλοσοφίας. Τό πρώτο ε­ρώτημα, πού θέτει ή φιλοσοφική Σκέψη, στόν ϊδιο τόν εαυτό της, είναι τό ερώτημα τής ουσίας της: τι είναι ή Φιλοσοφία; Απειροι είναι oι ορισμοί πού εχουν δοθή στή Φιλοσοφία στό πέρασμα τών αιώνων. 'Αλλά ποιος εί­ναι ο απόλυτα αληθινός Ορισμός της; Ποια είναι ή αληθινή φύση και ου­σία της Φιλοσοφίας; Ποιος ο υπέρτατος σκοπός της, ποιο τό κυριώτατο έρ­γο της καΐ ποια ή αληθινή μοίρα της μέσα στόν Κόσμο; Ποια ή αληθινή προ­σφορά τής Φιλοσοφίας στήν πνευματική Ιστορία όλης τής Ανθρωπότητας;
ΚαΙ πρώτα — πρώτα τό πρόβλημα τής ουσίας τής Φιλοσοφίας. Ό ί­διος ο ορος «ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ» ρίχνει άπειρο φως στό πρόβλημα τής ουσίας της. «Φιλοσοφία», στα μάτια τοΰ Κόσμου πού υπήρξε ό δημιουργός της, τοΰ Αρχαίου Ελληνικού Κόσμου, είναι ο μεγάλος και υψηλός Έρως τής Σο­φίας, τό μεγάλο καΐ συγκλονιστικό πάθος τής Αλήθειας, τής καθαρής, τής πηγαίας, τής γνήσιας καΐ αυθεντικής Αλήθειας, τής απόλυτης κι αιώνιας θεωρητικής δημιουργικής "Αλήθειας, πού λάμπει σάν ήλιος απάνω άπ ολο τόν Κόσμο, τόν "Απειρο Χώρο καΐ τόν "Απειρο Χρόνο. 'Απάνω , στό υψηλότατο αυτό νόημα τής Φιλοσοφίας, ή Αλήθεια καΐ μόνο ή Αλήθεΐα. Ή Αλήθεια, πού αστράφτει καΐ φεγγοβολάει απάνω απ' ολο τόν Κόσμο πανώρηα καΐ πάναγνη άπο κάθε υλικό και ώφελεμιστικό στοιχείο και κάθε σχετικιστική χρησιμοθηρευτική ΐδέα καΐ θεωρία καΐ μάλιστα άπύ τήν περίφημη 'Αγγλοσαξωνική θεωρία τοΰ Πραγματισμού στήν περιοχή τής Γνωσιοθεωρίας, πού βλάστησε μέσα στό κλΐμα τής γενικής πνευματι­κής decadense και τοΰ άντιμεταφυσικοΰ πνεύματος τοΰ 19ου αιώνα καΐ είναι μαρτυρία τής τρομαχτικής κατάπτωσης στόν ίδιο αϊώνα τής Φιλοσοφίας από τά ΰψη, oπου τήν είχαν ανεβασμένη ot τιτάνες τής Αρχαίας Ελ­ληνικής Φιλοσοφίας καΐ τών χρόνων τής ακμής τής Νεώτερης Ευρωπαϊκής Φιλοσοφίας.
Ή Φιλοσοφία, ώς απόλυτα αυτόνομη επιστήμη, μόνο για τή Φιλοσο­φία, ή Γνώση για τή Γνώση, ή Αλήθεια για τήν Αλήθεια, ή Μάθηση για τή Μάθηση, ή ίψηλή καθαρή Θεωρία — Θέα — Ενόραση — Θήρα — Αρπαγή — Κατοχή τής απόλυτης Πραγματικότητας, τής ψυχής τοΰ Κόσμου καΐ τής Ζωής, τό απόλυτο θεωρητικό πνευματικό φως και μόνο τό Απόλυ­το θεωρητικό πνευματικό φως.
Ή Φιλοσοφία, στό αληθινό νόημα της, ώς έρως καΐ θεία δίψα καΐ μανία τοΰ απολύτου καΐ τοΰ αΐιονίου πνευματικού φωτός, είναι τό πιό βα­θύ το πιό ουσιαστικό χαραχτηριστικό τής έξω και απάνω άπό τό Χρόνο Ελληνικής Ψυχής, Ο πιό τιτανικός άθλος καΐ ή πιό υψηλή πνευματική κατάκτηση και δημιουργία καΐ αποκάλυψη ενός απ όλους τούς θεούς καΐ όλες τις μοίρες τής Δημιουργίας μυριευλογημένου αθάνατου Κόσμου, τοΰ Αρχαίου Έλληνικοΰ Κόσμου. Ή κορυφή τοΰ θαΰματος θαυμάτων τοΰ συστήματος τών Πανελλήνιων καΐ πανανθρώπινων δημιουργικών πνευματι­κών καΐ ηθικών άξιων τής ζωής τοΰ Ανθρώπου μέσα στό Απειρο καΐ τήν Αιωνιότητα.
Τό υψηλό αυτό νόημα τής Φιλοσοφίας και συνάμα τό πιό βαθύ χαραχτηριστικό γνώρισμα τής ψυχής καΐ τής ουσίας τοΰ αιωνίου Έλληνικοΰ Όντος αποκαλύπτουν για πρώτη φορά στήν πνευματική Ιστορία όλης τής Ανθρωπότητας οί επιγραμματικώτατοι κλασσικοί λόγοι τοΰ Ηροδότου (Α.30). Ό πατέρας τής Ιστορίας όλης τής Ανθρωπότητας, διακρίνοντας τό πνεΰμα και τήν ψυχή τής ηλιακής Ιδεαλιστικής Αιωνίας Ελλάδας άπό τό πνεΰμα καΐ τήν ψυχή τής ζοφερής ολιστικής αιωνίας Ασίας, θέτει στό στόμα τοΰ βάρβαρου Ασιάτη βασιληα Κροίσου, στή συνομιλία του μέ τό Σόλωνα στή συνάντηση τους στήν πρωτεύουσα τής Μικρασιατικής Λυδίας, τούς περίφημους λόγους, πώς ή φήμη τής σοφίας του καΐ τών κοσμικών ταξειδιών καΐ περιηγήσεων του εχει φτάσει ώς τή χώρα του κι έχει ακούσει, πώς περιοδεύει όλο τόν Κόσμο τής εποχής του. Ή άγνή πνευματική θεωρία καΐ γνώση τοΰ Κόσμου, καΐ τοΰ φυσικοΰ καΐ τοΰ πνευματικοΰ καΐ ήθικοΰ Σύμπαντος, τό πάθος καΐ ή μα­νία τής ανακάλυψης νέων άγνωστων καΐ μυστηριακών κόσμων τής Δη­μιουργίας, ή Ιερή φλόγα τοΰ καθαροΰ θεωρητικού φωτισμοΰ όλων τών μεγά­λων προβλημάτων της ανθρώπινης ζωής, όλων τών οντολογικών ή μεταφυσικών καΐ όλων τών ηθικών προβλημάτων, ουσία και μοίρα τής Φιλοσοφίας, είναι τό κίνητρο όλων τών κινήτρων όλης τής πνευματικής ζωής καΐ δημιουργίας τοΰ Έλληνικοΰ Κόσμου και ή πηγή όλων τών πη­γών τής Ελληνικής Φιλοσοφίας. Ό απόλυτος "Ιδεαλισμός! Ή αϊωνια θρησκεία τής "Ιδέας! Τής απόλυτης, τής αιωνίας, τής θείας Ιδέας, μητέρας όλων τών μητέρων τής Ζωής! Ή λαχτάρα τοΰ Απολύτου, τοΰ Απείρου, τοΰ Αιωνίου, τοΰ Θείου! Ή αρχή όλων τών άρχων καΐ τό μυστικό όλων τών μυστικών τής Ελληνικής ζωής και τής Ελληνικής μοίρας, τής Ελ­ληνικής Ιστορίας, τής Ελληνικής Μεγαλουργίας. Τελεία άγνοια τής υλι­στικής, τής ωφελιμιστικής πλευράς τής πνευματικής θεωρίας τής Ζωής, ουσιαστικού γνωρίσματος τής ψυχής πρωτόγονων καΐ πνευματικά άνεξέλιχτων λαών, ουσίας όλων τών βαρβάρων τής Παγκόσμιας Ιστορίας— κανέ­να πραχτικό πνεΰμα, καμμιά πραχτική ωφέλεια, καμμιά φιλοκέρδεια, απόλυ­τη ανιδιοτέλεια. Τό Φώς και μόνο τό Φώς! Τό απόλυτο κι αιώνιο θεωρη­τικό πνευματικό Φώς! Πρώτοι oι Έλληνες ένοιωσαν τήν ευγένεια τής Σκέψης, πού είναι απόλυτα ανιδιοτελής τονίζει ένας φωτισμένος κι εμ­πνευσμένος Γάλλος φιλόσοφος. Τό πιό χαραχτηριστικό ουσιαστικό γνώρι­σμα τοΰ Αρχαίου Έλληνικοΰ Κόσμου είναι ή ΕΥΓΕΝΕΙΑ. — Ή Ελευ­θερία, στό βαθύτατο καΐ υψηλότατο νόημα της — Ευγένεια ουσίας, ευγέ­νεια μορφής, ευγένεια πνεύματος, ευγένεια ψυχής ευγένεια πράξης κι ενέρ­γειας, ευγένεια ζωής, Ιδέας, αλήθειας, ομορφίας, αγαθότητας. Βγαίνοντας ο φωτισμένος και στό ύψος τής άρχαίας Ελληνικής πραγματικότητας—α­λήθειας τοΰ πνεύματος καΐ τής ψυχής τοΰ αχαίου Έλληνικοΰ Κόσμου — υψωμένος πνευματικός άνθρωπος άπό τούς ναούς τής δημιουργίας τοΰ Αρχαίου Έλληνικοΰ Πνεύματος, τούς ναούς τών έπων τοΰ Όμηρου, τών τραγουδιών τοΰ Πινδάρου, τών τραγωδιών τοΰ Αισχύλου, τοΰ Σοφοκλή, τοΰ Ευρυπίδη, τών αριστουργημάτων τοΰ Φειδία, τών φιλοσοφημάτων τοΰ Πλάτωνος, έχει τό αίσθημα, πώς βγαίνει άπό τούς πνευματικούς ναούς ενός κόσμου βαθύτατης εσωτερικής ευγένειας, εκφρασμένης μέ τήν τελειότατη αισθητική μορφή, ενός κόσμου ανώτερων δντων, κόσμου απόλυτης πνευ­ματικής αλήθειας καΐ απολύτου Ιδεατού κάλλους, υπέρτατης αρετής, ηλια­κού φωτός, κόσμου πραγματικών Θεών, πού έχουν ένανθρωπιστή και περπατοΰν απάνω στήν Ελληνική Γή. Τό αιώνιο μυστικό τής Ελληνικής αυ­τής ΕΥΓΕΝΕΙΑΣ είναι τό μυστικό τής αιωνίας Ελληνικής Ιδέας, τής Ελληνικής Ελευθερίας, τής ψυχής εκείνου πού ο Renan εχαραχτήρισε ώς «αιώνιο Ελληνικό θαΰμα.» Και τό φώς τής θείας Ελληνικής Ιδέας, όπως έλαμψε στό αιώνιο νόημα και τά αιώνια αριστουργήματα τής Ελλη­νικής Τέχνης, τά αριστουργήματα τοΰ Όμηρου, τοΰ Ησιόδου, τοΰ Πινδά­ρου, τοΰ Αισχύλου, τοΰ Σοφοκλή, τοΰ Αριστοφάνη, τοΰ Φειδία, έτσι έ­λαμψε καΐ στά ΰψη τοΰ Έλληνικοΰ νοήματος τής Φιλοσοφίας. Ή Φιλο­σοφία σέ απόλυτη άνιδιοτέλεια και μόνο ώς καθαρή θεωρητική πνευματική άχτινοβολία καΐ λάμψη καΐ απόλυτη άγνή θεωρητική ενόραση καΐ διερεύ­νηση καΐ μελέτη τοΰ απολύτου Όντος, τοΰ αληθινού Κόσμου, τής πρα­γματικής Ζωής, καΐ τών αιωνίων μυστηρίων και προβλημάτων τους.
Ή Φιλοσοφία, ώς γενική κριτική σφαιρική και συνθετική αύτοθεώρηση, αύτοδιερεΰνηση, αυτογνωσία καΐ αυτοσυνείδηση τοΰ Ανθρώπου, ώς κοπτικός αυτοέλεγχος και αύτοφωτισμός τοΰ Λόγου, τοΰ Καθαρού Θεωρη­τικού Λόγου, ποώτης αρχής καΐ πανυπέρτατου τέλους τοΰ απολύτου *Όντος, τοΰ απολύτου Πραγματικοΰ, τής Ζωής, τής Δημιουργίας, τοΰ Παν­τός. Τοΰ απολύτου κι' αιωνίου Δημιουργικού Λόγου, ταυτοΰ μέ τό όντως "Ον, τό Απόλυτο, τό Αιώνιο, τό Θεό.
*


Μέ τό πρόβλημα τής ουσίας τής Φιλοσοφίας συμπλέκεται αδιάσπαστα καΐ τό ποόβλημα τοΰ υπέρτατου σκοποΰ της, τό πρόβλημα τής θέσης της και τής μοίρας της μέσα στόν Κόσμο. Εϊπαν οί αϊώνιοι βάρβαροι τής Παγκόσμιας Ιστορίας — πώς ή Ζωή — (φυσικά στό υλιστικό νόημα της, τό νόημα τών αιωνίων βαρβάρων τής Ιστορίας—είναι απάνω άπό τή Φιλοσοφία και φυσικά έχει τά πρωτεία και τό προβάδισμα άπό τή Φιλοσοφία στήν Ιστορία όλου τοΰ Κόσμου και στό σύστημα τών άξιων τής Ζω­ής, πώς ή Φιλοσοφία είναι κάτι τό πάρεργο κι επουσιώδες και δευτερώτερο στή Ζωή, ενα μάταιο και περιττό, ανώφελο στό βάθος, φανταχτερό στο­λίδι, ποΰ μπορεί και νά λείψη, μάταιη πολυτέλεια τής Ζωής.
Στα μάτια τοΰ άπλοΰ καΙ ταπεινότατου στοχαστή τών στοχασμών αυ­τών μέσα στήν απέραντη ερημιά και τήν πιό φριχτή και τραγική μονα­ξιά — ή απόλυτη Πραγματικότητα, ή Ζωή, είναι πνευματική και μόνο πνευ­ματική. Τό Πάν είναι πνεΰμα και μόνο πνεΰμα «Έν αρχή ήν ο Λόγος...*
ΚαΙ στό φώς τής μετααφυσικής αυτής κοσμοθεωρίας τοΰ απολύτου Σπιριτουαλισμοΰ (Πανπνευματολογισμοΰ) ή μεταφυσικοΰ Ρεαλισμοΰ — βαθειά έφεση καΙ πνευματική ελπίδα είναι ν άναπτυχθή ή κοσμοθεωρία αυτή πλα­τειά πιό κάτω, αν οί μοίρες της ζωής τοΰ στοχαστή θέλουν και ορίζουν ή δημιουργία τοΰ Πνεύματος, πού ένα άπό τά μεγάλα κλαδιά της είναι και ή Φιλοσοφία, είναι ή ΐδια ή απόλυτη Πραγματικότητητα. Τό ποτάμι τής Φιλοσοφίας είναι έν άπό τά μεγάλα ποτάμια, πού πηγάζουν άπό τις πιό ψηλές κορφές τής άπειρης κι αιώνιας δημιουργίας τοΰ Πνεύματος και χύ­νονται μέσα στόν απέραντο ωκεανό τής Ζωής, πού δεν εΐναι άλλος παρά ο ίδιος ό απέραντος ωκεανός τής δημιουργίας τοΰ Πνεύματος. Ή Φιλοσοφία είναι ή ΐδια ή απόλυτη Πραγματικότητα, μιά μορφή της, μιά σφαίρα της, ένας κόσμος της, ή ΐδια ή Ζωή. ΚαΙ όπως ή Ζωή, στό υψηλότατο αληθινό νόημα της, τό οντολογικό νόημα της, δε νοείται και δέν υπάρχει χωρίς τή Ζωή, τό ίδιο δέν μπορεί ποτέ νά ύπαρξη και νά νοηθή ή Ζωή χωρίς τή Φιλοσοφία. Ή Ζωή και ή Φιλοσοφία ταυτίζονται απόλυτα. Είναι ένα καΐ τό αυτό. Μιά οντότητα, μιά ΰπαρξη, μιά πραγματικότητα, ένας κόσμος, ένας ολοζώντανος οργανισμός. Ζωή, χωρίς τή Φιλοσοφία, χωρίς τό θείο φώς τής Φιλοσοφίας, δέν υπάρχει. Είναι τό ϊδιο τό απόλυτο Μηδέν, 0 ΐδιος ο Θάνατος.
Ή Φιλοσοφία είναι εσωτερική, οργανική και, βιολογική ανάγκη τής Ζωής. Είναι μέσα στό κορμί και στό αΐμα, τήν ουσία και τήν ψυχή τής Ζωής, μέσα στό φυσικό βιολογικό και τόν πνευματικό καί ηθικό όργανι­σμό τοΰ Ανθρώπινου όντος. Ή Φιλοσοφία, στό αληθινό νόημα της, εΐναι ή ΐδια ή Ζωή, στήν πιό ψηλή στιγμή της, σ όλη τήν ομορφιά και ήλιοφεγγοβολιά της. Ή Δημιουργική Ζωή, στό αποκορύφωμα της, σ' όλη τήν ευφορία της και ανθοφορία της και πληρότητα της. Ή ήλιοαχτινοβολούσα και ήλιοφεγγοβολούσα θεία Ζωή. Μοίρα τής Φιλοσοφίας ή μοίρα τής ΐδιας τής Ζωής. Τής πνευματοφωτισμένης και ήλιοπλημμυρισμένης Ζωής.



Ό υπέρτατος σκοπός και τό δημιουργικό έργο τής Φιλοσοφίας άναβλύζουν άπό τήν ΐδια τή φύση και τήν αληθινή ουσία της στό πάμφωτο νόημα της. Ολα τά μεγάλα φιλοσοφικά πνεύματα ολων των μεγάλων επο­χών τής Παγκόσμιας Ιστορίας είδαν τό σκοπό και τό εργο τής Φιλοσο­φίας, άπό τήν πρώτη στιγμή της και ώς σήμερα, άπό τήν άποψη τής εθνι­κής ψυχολογίας τους, οπως διαμορφωνόταν, άπ' τό ένα μέρος άπό τόν τιτάνειο δημιουργικό αγώνα τοΰ Πνεύματος, άπ' τό άλλο μέρος άπό τήν επί­δραση τών κοινωνιολογικών όρων και συνθηκών τής ζωής τών λαών τους και τών εποχών τους.
Ο αληθινός σκοπός τής υψηλής, τής δημιουργικής, τής «ορθής», μέ τόν Πλατωνικό όρο, Φιλοσοφίας, αστράφτει μόνο στό φώς τοΰ αληθινού νοήματος της, ώς μιας μορφής τής δημιουργίας τοΰ Πνεύματος στόν αγώ­να του εναντίον όλων τών ζοφερών άντιδημιουργικών δυνάμεων τής 'Ιστορίας. Ή Φιλοσοφία, ώς ή κορυφή τοΰ θαύματος τής δημιουργίας τοΰ Πνεύ­ματος, είναι ή κορυφή τής ηρωικής και θριαμβευτικής πάλης τοΰ Ανθρώ­που μέσα στήν Αβυσσο τοΰ Κόσμου και τής Ζωής. Ή Φιλοσοφία είναι τό κυριώτατο όργανο τής δημιουργικής Αγωνιστικής και Πολεμικής και τής πνευματικής και ηθικής νίκης τοΰ Άνθρωπου μέσα στόν Κόσμο.
Γιά νά φωτιστή όμως κι εκτιμηθή και άξιολογηθή πρέπει τό δημιουργικό έργο τής Φιλοσοφίας σ'όλη τή μεγαλοσύνη και απεραντοσύ­νη του, είναι ανάγκη και πρέπει ή ζωή τοΰ Άνθρωπου μέσα στόν Κόσμο νά ένοραθή και θεωρηθή σ' όλο τ' ώκεάνειο πλάτος της και σ' όλο τό αβυσ­σαλέο βάθος της. Ή Φιλοσοφία είναι ή υπέρτατη στιγμή τής Αισχυλικής τραγωδίας τής τιτάνειας πάλης τοΰ Άνθρωπου μ'ολα τά στοιχειά τής άρ­νησης και τής καταστροφής τής Ζωής, ή υψηλότατη και θειότατη στιγμή τής Ανθρώπινης Αρετής. Τά μεγάλα στοιχειά, πού ρίχνονται καταπάνω στόν Άνθρωπο σέ κάθε στιγμή τής ζωής του μέσα στόν ωκεανό τής Αιω­νιότητας και καταξεσκίζουν και κατακρεουργούν όλο τό εΐναί του καΙ δλη τήν ύπαρξη του, είναι τά στοιχειά τοΰ Χρόνου, τοΰ παγκόσμιου νόμου τής Φθοράς, τοΰ Θανάτου, τοΰ Μηδενός, τής Ανυπαρξίας. Ή Φιλοσοφία, στό πανυπέρτατο, ίερώτατο καΙ θειότατο νόημα της, είναι ή πνευματική δύνα­μη τής καθαρής θεωρητικής θήρας τοΰ δημιουργικού νοήματος τής Ζωής, ή μοναδική δύναμη τής πολεμικής και τής συντριβής όλων τών μεγάλων και καταλυτικών έχθρων τής Ζωής, ή γιγαντομαχία και τιτανομαχία τής λύτρωσης τοΰ Άνθρωπου άπ' όλες τις δυνάμεις τής Αβυσσος και τοΰ Ζό­φου του Κόσμου και τής Ζωής. Ή Φιλοσοφία είναι Λευτεριά καΙ μόνο Λευτεριά. Ή ύψηλή, ή δημιουργική Φιλοσοφία, δώρο τών θεών στόν Άνθρωπο, στα μάτια τοΰ θείου Πλάτωνος, είναι φιλοσοφία τοΰ Θανάτου, φιλοσοφία τοΰ Μηδενός. Γιγαντομαχία και τιτανομαχία τοΰ Ανθρώπινου Λόγου μέ τό Θάνατο- Νίκη τοΰ Άνθρωπου εναντίον τοΰ Θανάτου. Νίκη τοΰ Πνεύματος, της Ζωής της Αρετής. Συντριβή τοΰ Θανάτου- Ή Φιλοσοφία, στήν αλη­θινή ουσία της, είναι φιλοσοφία τοΰ Θανάτου και της Αθανα­σίας καΙ μόνο φιλοσοφία τοΰ Θανάτου και τής Αθανασίας!
Τή Φιλοσοαιία, στό αληθινό αστραφτερό αυτό νόημα της και στή θειότατη αυτή μοίρα της, είδε στήν πνευματική 'Ιστορια όλης τής Ανθρω­πότητας μόνο ο θειος νους τοΰ θείου Πλάτωνος. Ό Πλάτων στό Φαίδω­να ορίζει τή Φιλοσοφία ώς «μελέτημα θανάτου» Στ' άληηθινά είναι παράξενος και ξαφνιάζει, στήν πρώτη ματιά, ό Πλατωνικός αυτός Ορισμός τής Φιλοσοφίας καΐ θέτει στό φιλοσοφικό πνεΰ­μα πολλά εναγώνια ερωτήματα: «Μελέτημα θανάτου» ή Φιλοσοφία και όχι «Μελέτημα ζωής»; Μεγάλοι φιλόσοφοι, δπως ο Spinoza και ο Win del-band, έχτύπησαν τή θεωρία αυτή τοΰ Πλάτωνος. Ή Φιλοσοφία, στα μά­τια τους, εΐναι φιλοσοφία τής Ζωής και δέ νοείται παρά ώς φιλοσοφία τής Ζωής και μόνο τής Ζωής και ποτέ ώς φιλοσοφία τοΰ Θανάτου. Και πρά­γματι ή Φιλοσοφία, στό βαθύτατο αληθινό νόημα της, είναι φιλοσοφία τής Ζωής και μόνο φιλοσοφία τής Ζωής. Ό "Ανθρωπος σ' όλη τή ζωή του μέσα στό Άπειρο και τήν Αιωνιότητα συγκλονίζεται, παθαίνεται, φλογί­ζεται, αγωνιά, αγωνίζεται, θυσιάζεται, σταυρώνεται και τέλος πεθαίνει γιά τή Ζωή και μόνο γιά τή Ζωή.
Και όμως ο Πλατωνικός αυτός ορισμός τής Φιλοσοφίας, όσο κι' άν φαίνεται, στήν πρώτη θεωρητική ματιά, ώς παράξενος και ακατάληπτος, είναι στό βάθος απόλυτα Ορθός και σοφός. Ή ορθή απάντηση στό ύψιστο αυτό πρόβλημα τής ανθρώπινης ζωής εξαρτιέται άπό τήν Ορθή σύλληψη και τή βαθειά συνείδηση τοΰ αληθινού νοήματος τής Ζωής. Υπάρχει ζωή και ζωή. Οί μορφές τής Ζωής είναι άπειρες. Ποιό είναι όμως τό απόλυτα αληθινό νόημα τής Ζωής; Τό νόημα τής αληθινής, τής βαθειας, τής δη­μιουργικής Ζωής, ένοραται πνευματικά κυρίως άπό δύο απόψεις. τις από­ψεις τοΰ Χρόνου και τής Αίωνιότητας. Τό νόημα τής Ζωής είναι διπλό. Νόημα τής Ζωής μέσα στό Χρόνο και νόημα τής Ζωής μέσα στήν Αιω­νιότητα. Νόημα τής Ζωής μέσα στίς φυσικές διαστάσεις της, τις διαστά­σεις τής ζωής τοΰ Άνθρωπου μέσα στόν Κόσμο, ώς φυσικοΰ όντος, ώς απειροελάχιστου μορίου τοΰ φυσικοΰ Σύμπαντος. Και νόημα τής Ζωής στίς πνευματικές διαστάσεις της και στό μεταφυσικό βάθος της, τής ζωής τοΰ Άνθρωπου, ώς πνευματικού και μεταφυσικού οντος, ώς προσώπου και μέ­λους τής πνευματικής πολιτείας τοΰ πνευματικού και ήθικοΰ Σύμπαντος.
Τό μεγάλο και υψηλό και αληθινό νόημα τής Ζωής είναι τό νόημα της μέσα στήν Αιωνιότητα, τό νόημα τής Ζωής στό μεταφυσικό βάθος της και στίς διαστάσεις της μέσα στόν Άπειρο Χώρο και τόν Άπειρο Χρόνο.
Στό πρώτο νόημα τής Ζωής, τής ζωής μέσα στό Χρόνο, ή Φιλοσοφία είναι βέβαια και φυσικά φιλοσοφία τής Ζωής, φιλοσοφία τής Φύσης και τοΰ Χρόνου. Στό δεύτερο ομως νόημα τής Ζωής, τής ζωής μέσα στήν Αιω­νιότητα, ή Φιλοσοφία είναι απάνω άπ' όλα φιλοσοφία τοΰ Θανάτου. Φιλο­σοφία όχι τής υλικής Φύσης και τοΰ Χρόνου, αλλά φιλοσοφία τοΰ Πνεύμα­τος, τής Αιωνιότητας, τής Αθανασίας. Φιλοσοφία τών πρώτων άρχων κι' αίτι­ων και τοΰ πανυπέρτατου τελικού σκοπού τής Ζωής. Στό πρώτο νόημα τής Ζω­ής ή Φιλοσοφία εΐναι κυρίως Ηθική. Φιλοσοφία τοΰ Ήθικοΰ Χρέους. Στό δεύτερο όμως νόημα τής Ζωής, ή Φιλοσοφία είναι φιλοσοφία τοΰ Όντος (τοΰ όντως Οντος), τοΰ απολύτου Πραγματικού. Μεταφυσική ναι συνάμα καΙ Ηθική, πού βγαίνει άπό τά βάθη τής Μεταφυσικής και είναι σέ απόλυτη αρμονία μέ τή Μεταφυσική. Μεταφυσική τής απόλυτης μεταφυσικής Αλή­θειας και τοΰ απολύτου Ήθικοΰ Χρέους. Μεταφυσική τοΰ Θανάτου και τής Αθανασίας και Ηθική τοΰ Θανάτου και τής Αθανασίας.
Και τό δεύτερο αυτό νόημα τής Ζωής, τής αληθινής, τής πνευματικής και μεταφυσικής στό βάθος της Ζωής, είναι τό νόημα πού κυρίως και α­πάνω άπ'όλα ενδιαφέρει και συγκλονίζει σεισμικά τόν Άνθρωπο, άπό τήν πρώτη κι ώς τή στερνή στιγμή τής πνευματικής αυτοσυνείδησης του και τής πνευματικής ύπαρξης του και ζωής του μέσα στόν Κόσμο. Toν πνευ­ματικό και μεταφυσικό Άνθρωπο, πού ζει στ' αληθινά και στήν απόλυτη πραγματικότητα, όχι μόνο μέσα στό Χρόνο, άλλά και μέσα στήν Αιωνιότη­τα. Τόν Ανθρωπο, ώς πνευματικό και μεταφυσικό όν, συγκλονίζει ώς τά τρίσβαθα τής ψυχής του όχι τό Παρόν, ή Στιγμή, άλλά τό Μέλλον, ή Αι­ωνιότητα, ή Αθανασία. Και άπό τήν άποψη αυτή τής Αιωνιότητας (Sub specie aeternitatis) ή Φιλοσοφία είναι φιλοσοφία τοΰ θανάτου και τής Αθανασίας μόνο φιλοσοφία τοΰ θανάτου καΙ τής Αθανασίας. ΚαΙ ο θεωρητικός φωτισμός τοΰ προβλήματος αύτοΰ, τοΰ προβλήματος τοΰ Θα­νάτου καϊ. τής Αθανασίας, είναι ο κύριος ουσιαστικός σκοπός και τό με­γάλο δημιουργικό έργο τής Φιλοσοφίας, τής ορθής, τής γνήσιας, τής υψη­λής, τής δημιουργικής Φιλοσοφίας. Και τό νόημα αυτό τής Ζωής και τής Φι­λοσοφίας είδε σ' όλη τήν πνευματική Ιστορία όλου τοΰ Κόσμου μόνο ό θεϊ­κός ενορατικός μεταφυσικός νους τοΰ Πλάτωνος.
Ή Φιλοσοφία, στα μάτια του θεουργοΰ τοΰ θεουργήματος τοΰ Φαίδω­νος, τοΰ αριστουργήματος όλων τών αθανάτων αριστουργημάτων τοΰ Πλά­τωνος καΙ τοΰ υψηλότερου φιλοσοφικού δημιουργήματος πού είδε ώς σήμε­ρα όλος ο Κόσμος, είναι ή Φιλοσοφία τής μοίρας τοΰ Άνθρωπου ύστερ' άπό τό θάνατο του. Ό χρόνος τής ζωής τοΰ Άνθρωπου απάνω στή Γή και μέσα στόν ορατό καΙ φθαρτό και παροδικό αυτό Κόσμο είναι μιά σταλαγματιά μέσα σέ ωκεανό, ό χρόνος όμως τής άγνωστης και μυστη­ριακής κατάστασης και ύπαρξης τοΰ Άνθρωπου ύστερ' άπό τό θάνατο και πέρ' άπό τόν τάφο, τής κατάστασης πού εμπνέει στήν ανθρώπινη ψυχή τό δέος καϊ τόν τρόμο, τή φρίκη καϊ τήν αγωνία, είναι άπειρος. Ό πρώτος χρόνος είναι μιά στιγμή, ό δεύτερος όμως χρόνος είναι ή ΐδια ή ΑΙωνιότητα. Και ο Πλάτων, πού στά αίώνια φιλοσοφήματά του αποκορυφώνεται ή αΐωνία μεταφυσική κοσμοθεωρία τοΰ μεταφυσικού στό βάθος του και στήν α­ληθινή ουσία του εξω και απάνω άπό τό Χρόνο Έλληνικοΰ Κόσμου, ώς μεταφυσικό πνεΰμα, τό μεγαλύτερο μεταφυσικό πνεΰμα όλου τοΰ Κόσμου και όλων τών αιώνων, είδε τόν Ανθρωπο στήν πραγματική φύση του και στήν αληθινή ουσία του, ώς όν, πού ζώντας μέσα στό Χρόνο αγκαλιάζει ταυτόχρονα και τήν Αιωνιότητα και ζει μέσα στήν Αιωνιότητα και συμμε­τέχει μέ τήν αληθινή φύση του, τήν πνευματική και μεταφυσική φύση του, στήν Αιωνιότητα και στή Θεότητα. Και είναι μιά άπό τις μεγαλοφυέστερες και καταπληκτικώτερες, τρομαχτικώτερες και συγκλονιστικώτερες πνευματι­κές ανατάσεις κι ενοράσεις και φιλοσοφικές εξάρσεις και συλλήψεις τοΰ Πλάτωνος ή ενόραση του τοΰ Χρόνου ώς κινητής εικόνας τής Αιωνιότητας. Μέ άλλους λόγους ή ενόραση του τής ζωής τοΰ Ανθρώπου μέσα στό άπει­ρο φυσικό Σύμπαν και μέσα στόν Απειρο Χρόνο, ώς αίσθητοΰ συμβόλου και κοσμικής ιστορικής ενσάρκωσης και Ορατής εικόνας τής Αιωνιότητας και τής Θεότητας.
Στό αληθινό νόημα τής φιλοσοφίας τοΰ Πλάτωνος ό Ανθρωπος στήν απόλυτη πραγματικότητα συμμετέχει στήν Αιωνιότητα και στή θεότητα, είναι αιώνιο καί άθάνατο θείο Όν, δημιούργημα, παίδευμα και μόρφωμα τοΰ Θεοΰ 
Ή Φιλοσοφία είναι ή καθολική σφαιρική δημιουργική σύνθεση τής Ζωής και τοΰ Πνεύματος. Ώς καθολική πνευματική ενόραση και δημιουρ­γική σύνθεση τοΰ Παντός ή Φιλοσοφία είναι ή επιστήμη τοΰ Απολύτου και τοΰ Αιωνίου. Τοΰ απολύτου, απείρου κι αιωνίου Οντος, τοΰ απο­λύτου, απείρου κι αιωνίου Πραγματικού. Και τό απόλυτο Όν, ή απόλυτη, άπειρη κι' αιώνια Πραγματικότητα είναι πνεΰμα και μόνο πνεΰμα. Η Φι­λοσοφία συνεπώς στήν αληθινή ουσία της είναι φιλοσοφία τοΰ Πνεύμα­τος και μόνο φιλοσοφία τοΰ Πνεύματος. Μεταφυσική και μόνο μεταφυσι­κή. Μεταφυσική τοΰ Θανάτου και τής Αθανασίας. Μεταφυσική τοΰ Χρό­νου και τής Αιωνιότητας. Μεταφυσική τής πολεμικής τής Ζωής εναντίον τοΰ Θανάτου. Μεταφυσική τής λύτρωσης τοΰ Άνθρωπου άπό τό θάνατο. Με­ταφυσική τής Αρετής, ώς γιγαντομαχίας καϊ τιτανομαχίας τοΰ Ανθρώπι­νου Λόγου εναντίον τής Άβυσσος. Μεταφυσική τής Αρετής, ώς μεταφυ­σικής Λευτεριάς. Μέ άλλους λόγους ή Φιλοσοφία στους ουρανούς της είναι ή φιλοσοφία τής Αθανασίας καϊ μόνο τής Αθανασίας. Λευτεριά άπό τό Θάνατο μέ τό πνευματικό φώς τής Αιωνιότητας καϊ τής Θεότητας. Και ή υψηλή καϊ θεία μοίρα τής Φιλοσοφίας τοΰ Πλάτωνος είναι τ' ότι στό βα­θύτερο καϊ αληθινό νόημα της είναι ή φιλοσοφία τής μεταφυσικής λύτρω­σης τοΰ Άνθρωπου άπό τό θάνατο, τό Μηδέν, τήν Ανυπαρξία. 0 αθά­νατος δημιουργός τοΰ Φαίδωνος καϊ όλων τών άλλων αθανάτων φιλοσοφημάτων του είναι ό μεγάλος καϊ ό μοναδικός μεταφυσικός λυτρωτής όλου τοΰ Ανθρώπινου Γένους μέσα στήν άβυσσόζωη κι' έρεβόζωη ύπαρξη του μέ­σα στό Άπειρο και τήν Αιωνιότητα. Αυτό εΐναι τό ίερώτατο καΐ αγιότατο εργο τής φιλοσοφίας τοΰ Πλάτωνος καί τοΰ Έλληνικοΰ Κόσμου στήν Ι­στορία όλης τής Ανθρωπότητας. Ό ίερός καϊ θείος Ελληνικός Λόγος εΐ­ναι ό μοναδικός μεταφυσικός λυτρωτής όλου τοΰ Ανθρώπινου Γένους. Ή Φιλοσοφία — Μεταφυσική, στό ύψιστο νόημα της, είναι ή κορυφή όλων τών κορυφών τοΰ αιωνίου θαύματος θαυμάτων τοΰ Πνεύματος — Ζωής — Δημιουργίας — Ελευθερίας — Αθανασίας.
Ή Φιλοσοφία — Μεταφυσική, ώς αιωνία πηγή πνευματικού και μετα­φυσικού φωτός, πνευματικού καϊ μεταφυσικού λυτρωμού ! Αυτός εΐναι ο πανυπέρτατος σκοπός, τό δημιουργικώτατο έργο καϊ ή θειότατη μοίρα «τοΰ γένους τής φιλοσοφίας, ού μείζον αγαθόν ούτ ήλθεν ούτε ήξει ποτέ τφ θνητφ γένει δωρηθέν έκ θεών» (Τιμ. 47Β). Ή Φιλοσοφία ώς ϊέρεια μέσα στόν Παρθενώνα τής Αιωνιότητας! Ή Φιλοσοφία ώς άρχιιερεια τής μυστικής λειτουργίας και ιεροτελεστίας του μυστηρίου όλων τών μυστηρίων της Ζωής—Δημιουργίας. Του μυστηρίου τής λύτρωσης τοΰ Άνθρωπου άπό τό Θάνατο. Τοΰ μυστηρίου τοΰ θανάτου — Α­νάστασης μέ τό θάνατο, τοΰ θανάτου — "Αθανασίας! fourakis-kea.com