Ελπίδες για τη θεραπεία ανίατων ασθενειών δίνει η έρευνα του νομπελίστα καθηγητή γενετικής Πρύτανη του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ, σερ Μάρτιν Τζον Έβανς, αναφορικά με την απομόνωση και καλλιέργεια αρχέγονων πολυδύναμων κυττάρων. Ήδη εδώ και δύο χρόνια η έρευνα του καθηγητή Έβανς βρίσκει εφαρμογή στην καρδιοθωρακοχειρουργική κλινική του ΑΧΕΠΑ στο πλαίσιο ενός πρωτοποριακού ερευνητικού πρωτοκόλλου εμφύτευσης ετερόλογων πολυδύναμων αρχέγονων μεσεγχυματικών κυττάρων σε 12 ασθενείς που είτε έχουν υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου είτε πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια. Τα πρώτα
αποτελέσματα της εφαρμογής, η οποία στοχεύει στη δημιουργία αγγείων για την επαναιμάτωση του μυοκαρδίου, είναι ενθαρρυντικά καθώς έδειξαν ότι η μέθοδος αυτή είναι ασφαλής, εφικτή και αποτελεσματική στη βελτίωση της μυοκαρδικής λειτουργίας.
Για τις εξελίξεις στο θέμα της εφαρμογής των βλαστοκυττάρων για τη θεραπεία των ασθενειών μίλησε ο σερ Μάρτιν Τζον Έβανς, που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη με αφορμή την αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ.
“Στο πλαίσιο της αναγεννητικής ιατρικής η χρήση είτε προγονικών κυττάρων ενός συγκεκριμένου ιστού ή πολυδύναμων κυττάρων, τα οποία διαφοροποιούνται προς το συγκεκριμένο ιστό, αποτελούν μία σημαντική ελπίδα για την αντιμετώπιση των ασθενειών. Υπήρξε πολύ σημαντική πρόοδος τα τελευταία χρόνια τόσο στον τομέα των εμβρυικών πολυδύναμων βλαστοκυττάρων όσο και στον τομέα των προγονικών κυττάρων των ενηλίκων και κυρίως έχει γίνει πρόοδος στη βιολογική μελέτη. Δηλαδή στο πώς τα κύτταρα αυτά διαφοροποιούνται σε συγκεκριμένο ιστό όπως επίσης και πώς μπορούνε να εκτραπούν και ενώ είναι προγονικά ενός ιστού να μετατραπούν σε προγονικά ενός άλλου ιστού ούτως ώστε να επιδιορθώσουν ένα άλλο όργανο. Το μεγαλύτερο μέρος από αυτή την έρευνα έχει γίνει μέχρι τώρα είτε σε κυτταρικές καλλιέργειες είτε σε πειραματόζωα. Όμως για να μπορέσει αυτή η έρευνα να μπει στην κλινική πράξη είναι απαραίτητο να μεταφερθεί προσεκτικά και στον άνθρωπο. Για να γίνει αυτό σημαντικότατο ρόλο παίζουν οι μελέτες ασφάλειας από τη χρήση αυτών των κυττάρων. Και αυτός είναι ο τομέας στον οποίο υπάρχει συνεργασία με τον αναπληρωτή καθηγητή Κυριάκο Αναστασιάδη από την καρδιοθωρακοχειρουργική κλινική του ΑΧΕΠΑ” επισήμανε ο καθηγητής Έβανς.
Παράλληλα επισήμανε ότι η χρήση αυτόλογων βλαστοκυττάρων, (βλαστοκυττάρων από τον ίδιο τον ασθενή) για την αναγέννηση ιστών είναι ασφαλής και εφαρμόζεται με επιτυχία ενώ υπό διερεύνηση είναι ακόμη η ασφάλεια της εφαρμογής ετερόλογων βλαστοκυττάρων (δηλαδή προερχόμενων από άλλο άνθρωπο). Στην περίπτωση χρήσης αυτόλογων προγονικών κυττάρων δεν τίθεται θέμα απόρριψης του ιστού που δημιουργείται και μεταμοσχεύεται. Στην περίπτωση που θα χρησιμοποιηθούν προγονικά κύτταρα από άλλον άνθρωπο υπάρχουν ερωτηματικά όσον αφορά την αντιγονικότητα (απόρριψη) του ιστού και ασφάλεια της θεραπείας.
“Υπάρχουν 2-3 εξαιρετικές εργασίες σε πειραματόζωα που αποδεικνύουν ότι αυτή η δουλειά δεν είναι επιστημονική φαντασία αλλά ότι είναι αποτελεσματική. Όμως αυτό είναι σε πειραματόζωα. Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι ο τομέας της αναγεννητικής ιατρικής εφαρμοστεί σε ευρεία κλίμακα στην κλινική πράξη. Υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη έρευνα που γίνεται αυτή τη στιγμή με τη χρήση ετερόλογων κυττάρων στο πλαίσιο κλινικής έρευνας σε προκλινικό επίπεδο. Πράγματι η αυτόλογη μεταμόσχευση ιστών και κυττάρων είναι αποδεδειγμένα ασφαλής σήμερα, αλλά, παρ΄ όλα αυτά και η ετερόλογη χρήση είναι σημαντική. Αυτό είναι ένα θέμα που εφαρμόζεται εδώ και χρόνια με τις μεταμοσχεύσεις. Δηλαδή μεταμοσχεύονται ολόκληρα όργανα όπου με φαρμακευτικούς τρόπους αντιμετωπίζεται το θέμα της απόρριψης” πρόσθεσε ο κ Εβανς.
Τέλος επισήμανε ότι όταν οι εφαρμογές των βλαστοκυττάρων τελειοποιηθούν θα μπορούμε να μιλήσουμε για εξατομικευμένη οριστική θεραπεία για τον κάθε άνθρωπο και όχι θεραπεία που γίνεται με τη χορήγηση του ίδιου φαρμάκου σε όλους τους ασθενείς.
Από την πλευρά του ο αναπληρωτής καθηγητής του ΑΠΘ και διευθυντής της καρδιοθωρακοχειρουργικής κλινικής του ΑΧΕΠΑ Κυριάκος Αναστασιάδης αναφερόμενος στη έρευνα που γίνεται σε συνεργασία με τον κ Εβανς είπε ότι δοκιμάζονται οι τεχνικές του νομπελίστα γενετιστή στο εργαστήριο και σε πειραματικά μοντέλα.
Εντυπωσιακά αποτελέσματα
“Τα πρώτα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Εκτός από την ασφάλεια που αποδείξαμε ότι υπάρχει, η τεχνική αυτή είχε αποτελέσματα τα οποία ελπίζουμε να τα δημοσιεύσουμε. Συμβατικά αυτό που κάνει η δυτική ιατρική είναι να θεραπεύει τις ασθένειες με μία τεχνική. Αυτή λέγεται by pass όταν θέλουμε να επαναιματώσουμε ένα μυοκάρδιο ή τεχνητή καρδιά - συσκευή υποστήριξης όταν θέλουμε να υποβοηθήσουμε μια ανεπαρκούσα καρδιά. Σ΄ αυτά τα συμβατικά μέσα, τα οποία έχουμε και τα οποία έχουν τελειοποιηθεί πάρα πολύ, προσθέτουμε και τη χρήση την γενετικής, των βλαστοκυττάρων και λέμε ότι αν μπορέσουμε να αποδείξουμε ή να βοηθήσουμε στο να παραταθεί η επιβίωση των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια ή να βοηθήσουμε να τελειοποιηθεί μια υβριδική τεχνική που συνδυάζει και την τεχνολογία και τη γενετική τότε θα είμαστε πολύ καλύτερα όσον αφορά την πρόγνωση των ασθενών αυτών. Αυτό που κάνουμε είναι να παίρνουμε μεσεγχυματικά προγονικά κύτταρα να τα βάζουμε στο μυοκάρδιο των ασθενών που έχουν καρδιακή ανεπάρκεια και προσπαθούμε να δούμε τι συμπεριφορά θα έχουν στο μυοκάρδιο. Ο απώτερος στόχος μας είναι, σύμφωνα με τη δικιά μας τη θεωρία, να δημιουργήσουμε νέα αγγεία ώστε να υπάρχει καλύτερη αιμάτωση του μυοκαρδίου. Αν μπορέσουμε να φτάσουμε στο σημείο αυτό μπορούμε να πούμε ότι κερδίσαμε ένα μεγάλο στοίχημα όσον αφορά την έρευνα πάνω στο κομμάτι των βλαστοκυττάρων” εξήγησε ο κ. Αναστασιάδης.
